23500 Obraz'2 (3)

ub

t

im poziomi* 2S-30°C. Środowisko reakcyjno naświetla alf promieniami!'* długości fali ok. 3(0 na, co powoda)* przebieg następująeyoh rsakdjl

łańcuchowych:

OH -•    »•    • H*

R • S0_a ——• RSOjT NO] • Oj ' - •—* RSOjOO*

RCOjOO* • RH —• R’ • RSOjOOH .

TMorefcy alf prisjściowo kwas sikilonadtlsnosulfonowy pod wpływom wody i H| rozpada alf oa kwaa alkilosułfonowy 1 kwa* siarkowy i

RSOjOON •    S0₃    • HjO -* RSO,M • H_aSO* •

Produkt raakcjl ma postać emulsji. Rozdzisls alf jf w separatorze ;na warstwę węglowodorową fzawraca alf j« do reaktora) i warstwę wodną. M? wUrajacf kwasy alkilosalfonow* i kwas siarkowy. Przez odstania, z warśt_T wy wodna) oddziała slf kwasy alkilosalfonow*, które następni* zobojętnia się wodorotlenki** sodu. Uzyskane sol* sodowe kwasów al^losulfonoifycb zagęszcza się do stężania ok. 50%.

Sulfoutlenienie alkanów wprowadzono do przemysłu potniej nłt_f Łeb aul foch torowanie (w 19(0 r., firma Hoechst). « połowie lat gsieadziesią-tych produkowano w skali światowe) ponad 70 tya t/r. kwasów ałkilosulfo-nowych (instalacja w Niemczach, Francji i Holandii).

I 5.1.3. Siarczanowanie (0-*ultonowanie)

Proca* siarczanowania, zwięzany jaat z produkcję środków powierzchniowo czynnych. Siarczanowania poddaj* się alkohole C_ła-C_ia, alkany C_lo-C., oraz olej* i tłuszcz*. Produkty zawiuraję grupę siarczanowy

-OtOjM I    •    * *    !/

Największa znaczenia przemysłowe ma siarczanowani* alkoholi tłuszczowych piarwszorzędowyeh i ich ■ poi iokay a ty łanowych pochodnych. Czynnikiem siarczanujęcym molu byC kwaa siarkowy o stfianiu 98-100%, lacz w najnowszych technologiach stoauja się gazowy tritianak siarki: |

R-CM_a0H •    S0₃ -- R-CH,0SO₃H,

R-CM_a-(0C_tH.)_f|0H • S0_a —* R-CH,-(0C_TH_ł)_n0S0₃H .

Produkty siarczanowania poddaje alf nautralizaoji uzyakujęc jako produkty finalna aola sodowe siarczanów alkilowych:

R-CMjOSO_aH | NoOH -* . R-CHjOSOjNo • | M_a0 •

R handlu występuję w postaci 20ł40-proc*otowych wodnych roztworóJ proszków 1 mlaszanlni# | Ne,CO, , No,so* i Innymi dodatkami.

Drugorzędows aiarczany alkilowa wykazuję nieco gorsza wlaśeiwokci powierzchniowo czynna w porównaniu do siarczanów piarwszorzędowyeh.

Otrzymuje*aię ja przez siarczanowania alkoholi tłuszczowych drogorzę-dowych lub przez siarczanowania alkanów C_to-C,. *« pomocą stężonego kwasu sia rkowego:

R-CHbCN, • M_aS0« -- ■ » R-CH-CH_a •

OSO_aH

W podobny sposób przerabia się na środki powierzchniowo czynna oleje Ł tłuszcze. Istotę procesu jaat addycja kwasu siarkowego do wiyięn nienasyconych w resztach kwasowych glicerydów:

• tę*. H_aS0„

-CH=CH- -- ■ ■    »    •

OSO_aH

. 5.2. MITROMAMZE    .

Nitrowanie jest procesem jednostkowym polegajęcym na wprowadzeniu do ezęstoozki zwięzku organicznego jodnaj lub kilku grup nitrowych -N0_a> Grupa nitrowa w częsteczce zwięzku organicznego aot« byó polęczona bezpośrednio z atomom węgla:    —C-NO, lub poprzez tlen:

-C-0—N0_a. w pierwszym przypadku produktami nitrowania sę właściwe zwięzki nitrowa R-MO, lub Ar-NO_a, w drugim eutry kwasu azotowego i alkoholi (w tym wielowodorotlenowych), któro w przemyśla nazywa się również aitrocwięzkami (np. nitrocoluloza, nitrogliceryna). Zwykle grupę nltrowę wprowadza aię do częataczkl zwięzku organicznego w miejsce atomu wodom. Czasem wymienia się na nię Łnnę grupę funkcyjnę, np.*grupę sulfonowę.

Nitrowaniu poddaj# aię:

-    zwięzki aromatyczno - benzen i jago homologi oraz pochodna, a taki* zwięzki o pierścieniach skondensowanych,

-    alkany c₄-C*, a taki* wyieze,    _m

-    alkohole wielowodorotlenowe.

Najważniejszym składnikiem czynników nitrujących jest kwas azotowy (lub jago pochodna) stosowany w obecności kwasu siarkowego bądź Innych substancji odciągających wodę (np. bezwodnik octowy, p,o_a).

Nitrowania nalaty do najstarszych procesów przemysłu organicznego. Realizuje się ja w skali przemysłowoj od 1834 r. Początkowo nitrowaniu poddawano zwięzki aromatyczne wyodrębniana ze smoły węglowej otrzymując półprodukty do syntozy barwników, potem alkoholo wielowodorotlenowe (np. glicerynę) uzyskując materiały wybuchowa, nitrowania alkanów wprowadzono zaś do przemysłu pod koniec-lat czterdziestych XX w.

5.2.1. Nitrowania związków aromatycznych

Spośród związków aromatycznych w największej skali przeprowadza aię nitrowania bentonu, toluenu, fenolu, chlorobenzenu, naftalenu i antra-

S42