24615 skanuj0064

jest zinternalizować ten rodzaj stereotypów, które utwierdzają religijną i narodową więź oraz odpowiadającą im tożsamość:

[...] tylko takimi możesz nas objąć, pojąć i mieć, ze wszystkim, ze zdrętwiałym kolanem, spłowiała chorągwią, nielogiczną miłością do tych, a nie innych miejsc, twarzy, skrzypiących dźwięków; z nieuleczalną chorobą nadziei;

(WZ, s. 294)

W ten sposób bohater ten gotów jest zrezygnować z części swojej indywidualności, poglądów oraz osobistej duchowej wolności na rzecz wspólnotowego etosu.

Ale jak zauważył już w 1991 roku Aleksander Fiut, recenzując tom esejów poety⁵⁰, kto raz opuścił „tamten świat” (dodajmy - ów środkowo-europejski padół przemocy, cierpienia i krwi), na zawsze już pozostanie odmieniony, „Inny” i obcy dla siebie oraz świata - nawet gdyby w odruchu obronnym wybrał bycie „pomiędzy” językami, kulturami, narodami, systemami politycznymi, kontynentami”⁵¹. Będzie patrzył z dystansem na Stary i Nowy Świat, nigdy do końca nie będąc już „u siebie”. Oddalił się bowiem - jak pisał Fiut - zarówno od kraju swego dzieciństwa i górnej, i chmurnej młodości, jak i od kraju emigracji, gdzie już na zawsze, z wyroku bogów i losu, pozostanie cudzoziemcem⁵². „Innym” pośród „Innych”, „Obcym” pośród „Obcych”, niemym i samotnym wobec śmierci i przeznaczenia.

⁵⁰    A. Fiut, Przybysz z tego świata, „Tygodnik Powszechny” 1991, nr 34, s. 8 (rec. z Cambridge 1990).

⁵¹    Tamże.

⁵²    Tamże.

Jarosław Borowiec

Poza pokoleniową strategią - Bohdan Zadura (i Witold Maj)

1. Czy ten wiersz jest tylko żartem? A może te zaledwie osiem wersów należy traktować poważnie - jako wyraz osamotnienia względem kolegów po piórze?

To dziwne, w ogóle nie ciągnęło mnie do starszaków Stanisław i Julian, Ryszard, Adam czy Krzysztof to powinna być moja grupa a ja wolę się bawić z Darkiem Maćkiem Tomkiem Krzyśkiem i Martusią

chyba nie dorosłem bo oszukiwałem przy piciu tranu i kiedy oni występowali na akademiach deklamując wierszyki trochę im zazdrościłem ale tylko trochę w końcu to oni się pocili a nie ja

Przywołany tu Wiersz dla Marły Podgórnik¹ Bohdan Zadura opublikował w roku 2002 w zbiorze Ptasia grypa i inne wiersze dla kobiet i mężczyzn, który był jego jedenastym tomem poetyckim. Czy (Stanisław) Barańczak, (Julian) Kornhauser, (Ryszard) Krynicki, (Adam) Zagajewski i (Krzysztof) Karasek - w większości metrykalni rówieśnicy autora - zostali tutaj przeciwstawieni znacznie młodszym - (Darek) Foks, (Maciek) Melecki, (Tomek) Majeran, (Krzyś) Siw-czyk, (Martusia) Podgórnik - z którymi wypowiadający się w tym wierszu podmiot czuje prawdziwą więź pokoleniową? O jakiej samotności tu mowa? Czy tylko tej sprzed prawie czterdziestu lat, kiedy Zadura nie wpisał się w pokolenie Nowej Fali?

2. Przyglądając się poetyckiej drodze autora Zejścia na ląd, można by na niej wskazać dwa miejsca, w których poeta pozostał poza

¹ B. Zadura, Wiersz dla Marty Podgórnik, w: Ptasia grypa i inne wiersze dla kobiet i mężczyzn, Legnica 2002, s. 21.

129