25019 img944

wiemy lub pisany, 2) zasięgu występowania: tylko odmiana języka ogólnego; odmiana, która występuje też w gwarach i dialektach mieszanych, 3) stosunku do innych odmian: wewnętrzna, ekspresywnie nacechowana odmiana języka mówionego; język mówiony; język mówiony dialogowy.

Większość lingwistów odwołuje się intuicyjnie do znaczenia przymiotnika „potoczny”, tj. „powszechnie używany, codzienny, pospolity, zwyczajny” (por. Słownik języka polskiego pod red. Mieczysława Szymczaka) i zestawia język potoczny na zasadzie przeciwieństwa z językiem literackim, książkowym, oficjalnym. Budując naszą definicję języka potocznego, będziemy mieć stale na uwadze znaczenie słownikowe członu „potoczny”.

Dla tej odmiany znamienne są następujące cechy:

1)    jest to język mówiony; postaci zapisane nie odgrywają większej roli, są wtórne, w wypadku tekstów artystycznych w grę wchodzi przeważnie stylizacja na język mówiony, a więc obrazy potocznej mowy, mniej lub bardziej zbliżone do autentycznych wypowiedzi i kształtujące w literackim tekście styl potoczny; podziały języka potocznego na język mówiony i pisany są zbędne;

2)    jest to prymarna odmiana języka mówionego, a w szerszym zakresie w ogóle główna odmiana danego języka, wobec której wszystkie inne odmiany mają charakter wtórny; o takim statusie języka potocznego decydują m.in. następujące czynniki: a) powszechność występowania języka potocznego: jeśli idzie o polszczyznę ogólną, to jedynie język potoczny jest ogólny w znaczeniu: używany przez wszystkich, b) obsługiwanie sfery codziennej komunikacji i to nie tylko, jak chcą niektórzy lingwiści, sfery kontaktów indywidualnych, rodzinnych, koleżeńskich, wewnątrzgrupowych, ale także kontaktów zewnętrznych, „neutralnych”, a nawet półoficjalnych czy oficjalnych, słowem: język potoczny nie jest zdeterminowany, jak inne odmiany, przez sam akt mowy; może być użyty w każdej sytuacji, np. robotnik nie umiejący się posługiwać językiem oficjalnym może w oficjalnej sytuacji mówić polszczyzną potoczną (zjawisko powszechne po 1980 roku), c) nie ograniczony tematycznie zakres użycia; język potoczny obsługuje nie tylko tematy „wspólne nam wszystkim”, związane z codziennymi sytuacjami i warunkami życiowymi, ale i tematy profesjonalne;

3)    jest to język, który funkcjonuje nie tylko w języku ogólnym, ale także w gwarach i językach mieszanych, można powiedzieć, iż te nieogólne odmiany są na wskroś potoczne, gwarę można określić jako nieogólny język potoczny;

4)    jest to język nieliteracki w tym sensie, że cechuje go mniejsza staranność, poczynając od wymowy, a na składni kończąc, cechuje go

60