K �jna DIALEKTY POLSKIE78966

164

kim, któro albo nie mają zapisów historycznych, lub były w przeszłości notowane tylko przez Ra-. Dalsza część izoglosy 29F (kreślona jakby cień linii przerywanej) wyznacza być może nie granicę obszaru, na którym ra- ^ re-, lecz południowe zasięgi wsi, których nazwy sporadycznie były zapisywane przez Iie-. Sporadyczne pojawianie się w pisowni imion, nazwisk lub nazw miejscowości Re- zam. etymologicznego Ra- w poszczególnych wypadkach względnie na pewnych terenach może nie odzwierciedlać panujących tam stosunków językowych, lec-z być wynikiem wpływów zewnętrznych. W wypadku bowiem, gdy właściciel imienia czy nazwiska, uformowanego np. na obszarach przejścia ra- S&re- (Relciel, Relcleicelei. Retaj), przeniesie się na tereny nie znające tej wymiany, jego nazwisko może tu być utrzymane i notowane w obcej ternn terenowi postaci fonetycznej (np. Reihey, Redlsaw w Krakowie), a nawet stać się podstawą utworzenia nazwy miejscowości (ReMeic pod Sandomierzem). Kiekiedy obca dialektowi postać ortograficzna nazwy miejscowej czy osobowej może być odzwierciedleniem narzecza pisarza pochodzącego spoza terenów, na których powstaje dokument (np. Reczsslnrieee 1437 pow. olkuski czy miechowski). Mogła wreszcie pisownia Re- wynikać z tego, że pisarz ten sposób zapisywania czy nawet wymowy uważał za lepszy i w imię tak pojętej hiperpoprawnej zasady wprowadzał formy obce swemu dialektowi. Przytoczone tu i charakterystyczne dla terenów małopolsko-- śląskich (Tasz II 50—53) motywy pojawienia się pisowni Re- zam. Ra-inożna w wielu wypadkach odnieść do terenów śląsko-wielkopolskieh, zwłaszcza gdy zważymy, że oryginalne dokumenty z XII— XIII wieku stąd pochodzące nie wykazują wymian ra- ^ re-, a pojawienie się w XIV wieku na Śląsku Re- zam. Ra- być może dałoby się tłumaczyć wpływem grafiki czy substytucji niemieckiej przegłaszającej a a ^ e ( RosPr 135). Wysuniętą przez S. Bosponda hipotezę, że przejścia ra- ^ re- i ja- je-są dialektyzmami pozawielkopolskimi, popierać się wydaje zupełny brak re- nie tylko w wielkopolskich rękopisach pierwszej połowy XVI wieku (poza returnie pod wpływem niem. retten). ale także we wcześniejszych rotach poznańskich z końca XIV i XV wieku (Barg 26).

Zbliżenie artykulacji a do e w nagłosowej grupie ra- objęło też dialekty leckickie między dolną Odrą i Łabą (Meklemburgia), gdzie niektóre nazwy słowiańskie zapisywali Niemcy wyłącznie lub obocznie przez Re-, np. Rcdares (968) i Riedere (975) *ratari, Redcrin 1306, Redelcerstorp 1249 itd., zob. Jeż I 36—39. Nie musi to oznaczać, że proces przechodzenia ra- ra- i sporadyczne identyfikowanie tej samogłoski z re- rozpoczął się w czasach przedhistorycznych, gdy łączność obszarów połabskich z Polską północną była jeszcze ścisła. Dokonywał się on bowiem na pewno nie prędzej jak po wieku XI. kiedy z z powstało e nie miękezące spółgłoski.