K �jna DIALEKTY POLSKIE78953

151

warg nie pomagało utrzymywać różnicy między artykulacją y oraz i, co doprowadziło nie tylko do fonologicznego, ale i fonetycznego zmieszania y\i, ściślej mówiąc do przejścia    w dialekcie mazowieckim, kaszubskim

oraz w przyległych gwarach dialektu wielkopolskiego n» północ od Noteci, gdzie być ^ bić =£ bić, vyć ^ nić ^ vić, dy my ^ dimi dimi, sy na ^ ^ sina sina, ryby ^ ribi # ribi, rosy ^ rosi vożi. To przede wszystkim mazowieckie, spowodowane zanikiem funkcji dystynktywnej udziału warg, który by pomagał zaznaczać różnicę między pierwotnymi trzema wąskootwartymi: przednim płaskim i, przednim zaokrąglonym y oraz tylnym zaokrąglonym u, zatarcie się różnie między y oraz i zaznaczyliśmy kreskowaniem 35A. Występuje ono dziś obocznie na Krajnie (Zag. 24) i sięga wzdłuż Wisły j>o Puławy (łącznie z okolicami Lipna, gdzie w Wierzbicka główny i jedyny informator miał resztki pomieszania i z y MAGP T. I, Kom. XLI), a na wschodzie po linię Lublin-Suwałki. Właściwość ta objęła nie tylko Kociewie, Krajnę i Bory Tucholskie, ale też Kaszubszczy-znę. Ustalone w wyniku omówionych procesów i *y utrzymało się w dialekcie kaszubskim tylko w pozycji długiej, podczas gdy krótkie i (^*y) uległo w XVII wieku rozszerzeniu (por. trze osoby, u Urechlenia, trzemac, decht 1675 Pontanus, zob. Lor 148), wymieniając się w tzw. kaszubskie „szwa” (a) tylne niezaokrąglone, którego kontynuanty, różnie dziś realizow ane (zob. Pop m. XVIII, IX), a znaczone tu literą e, np. rebe rip, dim demu, sin sena, bil bela, mSją, Ul tein, mim mlena utrzymują się w gwarach prawie po Kościerzynę (w zasięgu 25B, por. Pop m. XI —

xrv).

Poza tymi gwarami kaszubskimi nie wystąpiły zróżnicowania konty-nmmtów y względnie i ^ y zależnie od dawnych zróżnicowań iloczasowych. Zarówno długie jak i krótkie y spłynęło się tu bowiem w taką samą głoskę. Dalszy rozwój tego jednego kontynuantu był dialektalnie zróżnicowany. Na Mazowszu (w zasięgu 25A, zob. wyżej) y\y^l\i^i. W dialekcie małopolskim stpol. y i y spłynęły się w y, którego odrębność fonetyczna od bardziej przedniego oraz bardziej spłaszczonego i utrzymała się w oparciu o fonologiezny tu charakter udziału warg w artykulacji samogłosek. Bardzo podobnie było na Śląsku, gdzie jrj[y=±y bardziej tylne i szersze niż i.

Inny był rozwój omawianej samogłoski w dialekcie wielkopolskim, gdzie y j y^ y, które stało się tu bardziej przednim (miękczącym nawet następne t d n w typie ZbySyti, żyto, źyida, zob. s. 123) y względnie bardziej płaskim y: ryby, d^ódry, co doprowadziło do jego dyftongizacji (jj^yi): rybyi, d-óbryi, zły i, k'~^Lot ńićóyi myiiyi.

Dyftongizacja y obejmuje dziś gwary zachodniej Wielkopolski (z "wyjątkiem Nowego i Starego Kramska) po Prosuę (na wschód od tej rzeki tylko w Pieczy skach kulis.), a na północ od jej ujścia sięga prawie po