K �jna DIALEKTY POLSKIE78992

190

w Ą pierwotne *<; nie przepłoszone (zob. s. 188), kontynuant krótkiego ą zachował do dziś swą dawną, nie zbliżoną do e artykulację: If-eseS, ifiur Iftytą, c^leleca — cejąta, celą. Na pozostałych terenach punktem wyjścia dalszego rozwoju krótkiej nosówki było nie <j, jak się nieraz sugeruje (Karb 319), lecz bliższe a niż e nosowe ą — nieco szersze, nieco bardziej przednie niż ą, ale różne od ę.

Ten typ nosówki utrzymuje się do dziś (zob. 39B) od okolic Przasnysza. (Zaręby), Ostrołęki (Chudek, Kadzidło), Ostrowi (Osuchowo), Pułtuska (Kręgi Stare), Węgrowa (Wrotów), Siedlec (Jasionka) i Lukowa (Żdżary) po Piaseczno (Kąty) Radzyń (Turów). Kocko (Dębica), Radom (Jastrzębia), Puławy (Skowieszyn, Karczmiska), Lubartów (Spiczyn). Kraśnik (Żdzi-łowiee), Nisko (Gwoździec, Przędzeń), Tarnobrzeg (Turbia, Durdy) i Kolbuszową (Werynia, Mazury). Podobne kontynuanty stpol. ą notowano w pasie gwar połndniowoniałopolskich ciągnącym się od okolic Tarnowa (Lichwin, Jodłńwka) i Brzeska (Czchów) po Nowy Sącz (Brzezna-Litacz), Nowy Targ (Sromowce), Myślenice (Więciórka), Żywiec (Międzybrodzie) i Chrzanów (Gorzów). To Ą, które powstało z ą. uległo rozszerzeniu do « — paralelnemu chyba do wymiany A w a (zob. s. 159) — w wielu gwarach mazowieckich na terenie 39C: w zachodniej Warmii od rzeki Pasani po Spręeów, Dywity, Klebark i Purdę z wyjątkiem Olsztyna (Nit III 268) oraz w pasie między Wisłą a Płońskiem, Raciążem. Sierpcem (Moekowo), Rypinem, Wąbrzeźnem (Myśliwiec, Nieżywięć) i Chełmnem (Sarnowo, Nowa Wieś) Nit III 217, jak tez w gwarach Krajny 7*0 Nakło, Wyrzysk, Łobżenicę, Sępolno i Kamień (Zag m. 2). Borów Tucholskich i Kociewia z wyjątkiem okolic Tczewa (Subkowy, Lubi,szewc. Miłobądz. Trąbki, Godziszewo, Skarszewy - Nit Ili 151, 329). Ten sam kontynuant ą na miejscu 1] mają też gwary kaszubskie, choć nie ma pewności, czy przeszedł on poprzez stadium Ą. czy też jest zachowaniem stpol. (}. Taki sam proces rozszerzenia 4 w <1 dokonał się w dialekcie śląskim (Nitfśl 51) łącznie z Ckwalimiem snlech. (Nit TY 38), z tym. że kontynuant ą w okolicy Raciborza. Strzelców, Lublińca. Olesna. Namysłowa, Opola i Niemodlina utrzymał się tylko po twardych: pąło, ćąnio (po miękkich został wyparty przez \y. py.ta, ćy.$lco), a w pd.-wsch. części Śląska (po Bogumin, Pszczynę, Katowice i Tarnowskie Góry) tylko w wygłosie (ćija ta kram, pasa cela).

Mniejszego wysunięcia języka przy artykulacji 4 (=—4) można się dopatrywać w- zmianach, jakim ulegała ta samogłoska w Kramsku koło Babimostu sulech., w [mieleniu i Miedźno j pszczyn. oraz w pasie gwar od Oświęcimia poprzez Andrychów, Suchą, Limanową aż po Sącz, zob. 39D, por. GruchKr 29, Nit IV 38. które iirzy niewątpliwym poparciu tendencji do wyrównań oboczności 4 <1 dokonały się nie przez wysunięcie, lecz cofnięcie języka przy artykulacji 4 i całkowitego w związku z tym zidentyfikowania głoski z tylnym zaokrąglonym 4 (-£ a), np. ćóftlći, zęby,