23013 IMG14

ki pt. OcHoeHbie noHamua ucmopuu meKcma autor poświęca dwie stronice słowu tekst, zaznaczając na początku, że pojęcie to nie jest dostatecznie sprecyzowane. W dalszym wywodzie próbuje wyróżnić tekst określonego utworu i tekst jakiegokolwiek odpisu tegoż utworu. Rozważając, jak traktować różnice między tymi dwoma wytworami, stawia następującą tezę:

Tckct BbipaHcaer iipoh3bcachhc b $opMax H3biKa. OicflOBaroŁHO, to ^{1 2}no He othochtch K 4>OpM3M H3blKa, a OTHOCHTCH K (JjOpMaM rpa<t>MKH HJIH HBJ1HCTCH pC3v;n>TaTOM CJiyqaftHUZ oiihcok, cnynaftHbcc nponycKOB >um cjrynaftHbnc noBTopeimfi Tenora, aiynafiHboc b Hero BCT3B0K-K TCKCTy He OTHOCHTCH. DtO OCOGCHHOCTH He TCKCTa, a CSMOrO cmiCKa, pyKOHHCH

Rozpatrując szczególny wypadek różnic w zakresie ortografii, lichaczew stawia tezę, że należy tu dokładnie rozważyć, jakie właściwości pisowni mogą być odzwierciedleniem zjawisk językowych, a jakie są wynikiem tylko indywidualnych cech grafiki rękopisu; oczywiście tylko pierwsze dotyczą tekstu.

Pomijam inne rozważania Lichaczewa wynikające stąd, że autor jest mediewistą i książka jego poświęcona jest zagadnieniom tekstologii utworów, które przez wieki całe były powielane drogą odpisów i doznawały przy tym wielorakich przeróbek. Ważny jest natomiast wniosek ostateczny paragrafu zatytułowanego Tekst:

H Tan tckct — hohhthc ohchb cjkwkhoc. 3to noHHrne Tpcóycr eme cbocto h3>tkhhh. OcHOBHoe,

qTO OTflCJIHCT TeKCTOBbie HBJieHHH OT HeTCKCTOBblX B CHHCKC npOH3BC;jeHHH — 3T0 HX H3Ł1KO-BaH CNTUHOCTb. K HBJiemUŁM HeTCKCTOBBIM OTHOCHTCH BCC TO, HTO He MO>KCT 6blTl» npiI3HaH0 H3UK0BUM BbipaHCCHHeM OnpeflCJlCHHOrO CMUCJIOBOrO POA3 \

Słowa te były już napisane i przechodziły przez wydawniczy proces powstawania książki, gdy podobne niepokoje intelektualne ogarnęły Kazimierza Wykę w czasie pisania monografii o Panu Tadeuszu. Refleksje, co należy rozumieć przez tekst, włączył do swojej monografii i przedstawił je dla przeprowadzenia dyskusji na posiedzeniu Komisji Edytorsko-Tek-stologicznej V Zjazdu Slawistów, która obradowała w Warszawie w dniach 26 - 28 września 1962 roku.

1

⁸ „Tekst jest wyrazem utworu za pomocą form języka. Wynika stąd, że to, co nie dotyczy form języka, a odnosi się do form grafiki, albo okazuje się następstwem przypadkowych omyłek, przypadkowych opuszczeń kopisty, albo przypadkowych powtórzeń tekstu, przypadkowych wstawek do niego — do tekstu się nie odnosi. Są to szczególne właściwości nie tekstu, lecz samego zapisu, manuskryptu". D. S. Li-chaczew, TeKcmo/iozun na Mamepua/ie pycCKoH Aumeparnypu X-XVII ee., MocKBa—JIchhh-rpafl 1962, s. 115.

2

„Tak więc tekst okazuje się pojęciem bardzo złożonym. To pojęcie wymaga jeszcze przebadania go. Rzeczą podstawową, która odróżnia zjawiska tekstu od tych, które nimi nie są — w przekazie piśmiennym utworu — to ich językowa istota. Do zjawisk nie będących tekstem odnosi się wszystko, co nie może² być uznane za językowy wyraz określonego rodzaju znaczenia". Ibid., s. 116.