26247 Scan0008 (25)

•    Czynniki interkaiające

•    Związki alkilujące

•    Reaktywne formy tlenu i wolne rodniki tlenowe

•    Policykliczne węglowodory aromatyczne

Analogi zasad - są to puryny i pirymidyny, które są wystarzająco podobne do typowych zasad azotowych aby mogły być włączone do łańcuchów DNA podczas replikacji. Powodują mutacje punktowe typu |ra|ri/cjtłdb trans wersji.

Czynniki inerkalujące - barwniki akrydynowe. Związki te są płaskimi cząsteczkami złożonymi z kilku pierścieni, wnikają między pary zasd azotowych w łańcuchu DNA, zwiększając odległość pomiędzy sąsiednimi parami zasad. Powodują „poślizg" polimerazy DNA podczas replikacji, indukują mutacje typu insereji i delecji, co prowadzi do zmiany ramki odczytu.

Związki alkilujące-wprowadzają grupy alkilowe (metylowe, etylowe) do zasad azotowych, głównie purynowych.

np. grupa alkilowa w pozycji 7 azotu pierścienia guaniny powoduje osłabienie wiązania guaniny z pentozą i oddzielenie tej zasady od łańcucha DNA. Jest to tzw. Proces depurynizacji DNA, skutkiem którego sa mutacje punktowe - tranzycie i trans wersje.

Produktem alkilacji reszt fosforanowych w DNA są fosfotrójestry. Hydroliza wytworzonych w tej reakcji nietrwałych wiązań może doprowadzić do przerwania łańcucha DNA.

Czynniki de aminujące - (kwas azotowy, dwusiarczan sodowy) - powodują usunięcie grupy aminowej z zasad nukleotydu. Skutkiem deaminacji jest powstanie zmodyfikowanej zasady o odmiennych właściwościach parowania.

Wolne rodniki i reaktywne 2wiązki tlenu - powstają m.in. pod wpływem Ifo^telłfdWanM „jonizującego. Powodują uszkodzenia zasad azotowych, reszt cukrowych, rozerwanie łańcucha fosfodiestrowego, powstawanie wiązań krzyżowych w DNA oraz pomiędzy DNA i białkami chromatyny.

Pęknięcia nici DNA pod wpływem wolnych rodników tlenowych prowadzą do aberracji strukturalnych chromosomów.

Do mutagenów chemicznych należą także niektóre leki.

Do leków takich należą:

•    cytostatyki; busulfan, methotrekstat,

•    antybiotyki o właściwościach cytostatycznych - aktynomycyna C i D, daunomycyna Związki chemiczne występujące w produktach żywnościowych

•    produkty pirolizy aminokwasów (heterocykliczne aminy aromatyczne)

•    miko toksyny (aflatoksyny - Aspergillus, Penicyllium, Fusarium)

•    środki konserwujące (azotany)