26594 skanowanie0001 (142)

8 Teoria literatury strukcja. W Dodatku podaję krótkie charakterystyki najważniejszych szkół i kierunków krytycznych - można się z nim zapoznać najpierw albo dopiero po przeczytaniu całej książki bądź też zaglądać doń w miarę potrzeby.

Miłej lektury!

PL

Tzorm

i

Co to jest teoria?

We współczesnych badaniach nad literaturą i kulturą wspomina się często o teorii - i to wcale nie o teorii literatury; ot, go prostu o „teorii”. Osobie niewtajemniczonej takie użycie słowa musi się wydawać co najmniej osobliwe. „Teoria czego?” - chciałoby się spytać. O dziwo, trudno na to pytanie odpowiedzieć. Nie jest to ani teoria czegokolwiek w szczególności, ani też spójna teoria o charakterze ogólnym. Czasami teoria jest nie tyle opisem czegoś, ile pewną działalnością - którą można uprawiać bądź nie. Teorią można się zajmować: można ją wykładać albo studiować; można jej nienawidzić albo się jej bać. Nie ułatwia to jednak zrozumienia, czym ona jest w istocie.

Mówi się, że „teoria” radykalnie zmieniła charakter nauki o literaturze, wyznawcy tego poglądu nie mają jednak na myśli teorii literatury, a więc systematycznego wyjaśniania istoty literatury i metod jej analizowania. Tym, którzy skarżą się na nadmiar teorii we współczesnej nauce o literaturze, nie chodzi o nadmiar systematycznej refleksji nad naturą literatury albo, na przykład, sporów na temat cech wyróżniających język literatury. Bynajmniej. Mają na myśli coś zupełnie innego.

Chodzi im najprawdopodobniej o to, że zbyt często prowadzi się dyskusje na tematy pozaliterackie, zbyt często roztrząsa się kwestie ogólne, bardzo luźno powiązane z problematyką literacką, zbyt często odwołuje do tekstów psycho-