27840 skanuj0005 (597)

80

ną całość, zamykając w swych granicach całokształt aktywności społecznej jednostek, o tyle młodzieżowa grupa rówieśnicza jest jednym z elementów społecznego i kulturowego systemu, system zaś takich grup także nie wykazuje jednorodności, lecz jest zróżnicowany w sposób związany funkcjonalnie z wymaganiami procesu, selekcji w społeczeństwie silnie zróżnicowanym” ¹.

Skoro zatem nie wszystkie młodzieżowe grupy rówieśnicze są jednakowe, nie wszystkie działają w jednakowy sposób ani w jednakowym kierunku, można spróbować dokonać ich kategoryzacji według rozmaitych kryteriów porządkujących. Takim kryterium może być np. formalny bądź nieformalny charakter działania. Może nim być także wielkość grupy, cel jej działania, charakter wartości uznawanych za nadrzędne i realizowanych przede wszystkim, rodzaj i intensywność więzi łączącej uczestników, skład społeczny grupy, skład płci itp. I tak np. T. Parsons przytacza opinię badaczy problemu rówieśniczych grup młodzieżowych w Ameryce Płn., którzy skłonni byli wyróżniać w społeczeństwie amerykańskim dwa typy grup: takie, w których dominuje element popularności — życzliwości, oraz takie, w których występuje również element nauki — osiągania sukcesów. Pierwsze nastawione być mają bardziej hedonistycznie, drugie — realizują wartości wyższe”². Warto zwrócić uwagę, że studia wspomnianych autorów dotyczyły w zasadzie wyłącznie grup koleżeńskich tworzących się w oparciu o strukturę klasy szkolnej, ja co za tym idzie — strukturę systemu edukacyjnego w USA. Chociaż niewątpliwie klasa szkolna stanowi dogodny kontekst do zawiązywania się i funkcjonowania grup młodzieżowych o charakterze nieformalnym i chociaż istotnie przeważająca większość takich grup tworzy się właśnie w oparciu o strukturę klasy³, to jednak tego rodzaju klasyfikacja nie obejmuje wszystkich możliwych rodzajów grup, a w przypadku takich grup, które

działają na innym niż szkolne społecznym podłożu, klasyfikacja ta może się okazać wręcz nieadekwatna.

Innego rodzaju próby klasyfikacji grup młodzieżowych dokonał cytowany już John E. Horrocks⁴⁷. Kryterium, według którego uporządkował on występujące w amerykańskim społeczeństwie grupy młodzieżowe, stanowiło realizowany przez nie rodzaj presji. Wyróżnił on więc kolejno grupy, w których wzór nacisku prowadzi:

a)    do przybierania roli dorosłych, emancypacji z domu i satysfakcji z zainteresowań heteroseksualnych;

b)    do przyjęcia pewnego wzoru moralnego, aprobowanego przez szkołę i domy o wyższej pozycji socjoekonomicznej;

c)    do działalności niewyemancypowanej, nastawionej na dom, szkołę i społeczność;

d)    do aktywności i uznawania wartości społecznej, które są oderwane od bardzo niskiej pozycji socjoekonomicznej;

a) do przybierania roli ąuasi-dorosłej, właściwej wyższej pozycji socjoekonomicznej;

f)    do konformizmu społecznego, skupionego na realizacji pożądanych wystąpień i odrzuceniu hałaśliwego i pokazowego (show-off) typu zachowania;

g)    do odgrywania ról typowo męskich;

h)    do poddania się dominacji dorosłych i braku emancypacji

z domu;

i)    do odczuwania potrzeby aprobaty i zajmowania uznawanego statusu, specyficznego dla pozycji middle-class.

Wydaje mi się, że klasyfikacja powyższa może okazać się przydatna pod warunkiem odczytywania powyższych 9 typów nacisku jako dominujących, nie zaś wyłącznych komponentów klimatu społecznego panującego w danej grupie. Mamy tu bowiem do czynienia z szeregiem orientacji zewnętrznych wynikających z usytuowania grupy oraz z jej składu. W grupach rozmaitego typu napotkać można rozmaite syndromy takich orientacji. Warto jeszcze zwrócić uwagę, że poszczególne grupy

¹⁷ J. E. Horrocks, op. cit., s. 23.

u

li. Mlfr/.tul, Grupy...

1

   Por. T. Parsons, op. cit., s. 288.

2

   Tamże, s. 284.

3

⁴⁰ T. Parsons, Klasa szkolna jako system społeczny w: Struktura społeczna a osobowość, s. 176—180.