27880 na dz z pol011

22

Tabela 1. Zaiys periodyzacji starożytnej historii ziem polskich. Za K. (-Jodłowskim i J. K. Kozłowskim

Omówione wyżej w znacznym skrócie podziały chronologiczne wspiera dodatkowo periodyzacja oparta na dosyć wąsko rozumianej sferze działań technologicznych i ekonomicznych. Zainteresowanie strukturami gospodarczymi panującymi w różnych okresach pradziejów na ziemiach w dorzeczu Odry i Wisły uzasadniane bywa na gruncie archeologii polskiej bezspornym faktem rewolucyjnej transformacji, jaką społeczeństwa dokonały w zakresie pozyskiwania żywności.

Powszechnie akceptowany jest pogląd, iż przeobrażenia, jakie nastąpiły w wyniku upowszechniania się technologii agrarnych, okazał)' się decydujące w dalszym konstytuowaniu progresywnych jakości, które najogólniej określić możemy jako cywilizacyjne. Rozumowanie to opiera się na powszechnie akceptowanym na gruncie archeologii przekonaniu, iż związki zachodzące między aspektami kulturowymi i społecznymi są trudno rozdzielne z uwagi na zmienność i wieloetapowość ludzkich zachowań. Mimo to selektywne ujmowanie zjawisk rejestrowanych przez „kultuiy archeologiczne” należy do kanonu praktyk badawczych i uważane jest za czynność usprawniającą działalność warsztatową. Zakłada się więc, iż kolejne epoki wyznaczają nam następujące po sobie etapy progresywnego, chociaż nie wszędzie przebiegającego bez zakłóceń i zahamowań rozwoju technologii wytwórczych wraz z całą odpowiadającą im każdorazowo konfiguracją stosunków społecznych.

Postęp ten. możliwy do śledzenia na każdym, nieomal dowolnie wybranym odcinku działalności człowieka ułatwia nam periodyzację pradziejów. Mówiąc, inaczej jego rejestracja daje nam podstawę do wydzielenia pewnych okresów periodyzacyjnych.

Widzimy więc wyraźnie, iż światopogląd postępu, odzwierciedlający się między innymi w pozytywistycznych teoriach ortodoksyjnego ewolu-cjonizmu, ciąży na obowiązujących do tej pory w polskiej archeologii schematach periodyzacyjnych. Dlatego też. śledząc najdawniejsze dzieje ziem polskich musimy mieć świadomość tego, iż nie może satysfakcjonować nas obecnie „tradycyjne” rozpatrywanie przeszłości jako ciągów wydarzeń, które dokonywały się w czasie i przestrzeni, wydarzeń dzielonych na fazy, których zmienność sterowana była określonymi przyczynami. Mając na uwadze powyższe zastrzeżenia śledzić możemy najdawniejsze dzieje ziem polskich przez pryzmat poszczególnych kategorii zjawisk kulturowych.