na dz z pol009

.

'

.

'

*

.

'

ROZDZIAŁ II

PERIODYZACJA I CHRONOLOGIA STAROŻYTNYCH DZIEJÓW ZIEM POLSKICH

1. Uwagi wprowadzające

Zanim przedstawię w znacznym skrócie obowiązujące w polskiej archeologii podziały chronologiczne i periodyzacyjne w odniesieniu do ziem polskich, chciałbym zwrócić uwagę na stosunek badaczy pradziejów do studiów chronologicznych, ich sposób rozumienia czasu, porównując go z najnowszymi ustaleniami na temat jego roli wę współczesnych badaniach historycznych.

Otóż w archeologii polskiej obowiązują nadal różne kryteria periody-zacji dziejów starożytnych społeczeństw zamieszkujących ziemie w dorzeczu Odry i Wisły. Najważniejszym pozostaje w dalszym ciągu wprowadzone do archeologii przez Duńczyka Ch. J. Thomsena w pierwszej połowie XIX wieku kryterium surowcowe. Główne epoki wyznaczone bowiem zostały w oparciu o podstawowy surowiec używany do wyrobu narzędzi pracy. Na podstawie tego właśnie kryterium pradzieje ziem polskich podzielone zostały na trzy epoki: kamienia, brązu i żelaza.

Ważnym kryterium są także stosunki społeczno-gospodarcze. Badania chronologiczne uznawane są więc za immanentną cechę każdych studiów archeologicznych. Rezygnacja z rozwijania studiów chronologicznych oznaczać może jedynie - jak twierdzą badacze pradziejów - odstąpienie od pogłębionej analizy historycznej. Pojawia się jednak pytanie: Czy koncepcja czasu rozumiana powszechnie na gruncie archeologii umożliwia w ogóle podejmowanie szerszych studiów historycznych? Trudno byłoby odpowiedzieć na to pytanie twierdząco. Na gruncie archeologii pojęcie czasu jest tak oczywiste, jak oczywisty jest czas potocznego myślenia. Archeologia w dalszym ciągu riastawiona jest na ustalanie sekwencji wydarzeń zgodnych z czasem kalendarzowym. Tym tłumaczyć możemy przypisywanie podstawowej roli badaniom chronologicznym. Zdarzenia postępujące kolejno po sobie „gęsiego” nie wymagają więc innego parametryzowania czasu ciągłego. nieodwracalnego, płynącego w jednostajnym rytmie od przeszłości do teraźniejszości.

Tymczasem problematyka czasu jest niezwykle zagmatwana, ma rozległą i bogatą tradycję filozoficzną. W związku z tym z myślenia o czasie