na dz z pol012

ROZDZIAŁ I

GOSPODARCZA DZIAŁALNOŚĆ GRUP LUDZKICH W STAROŻYTNOŚCI

1. Uwagi wprowadzające

W polskiej archeologii, czy raczej szerzej - archeologii środkowoeuropejskiej, dominuje postrzeganie społeczeństw pierwotnych przez pryzmat człowieka zmuszanego do działań celowo-racjonalnych. Tym tłumaczyć, jak sądzę, możemy znaczne zaawansowanie studiów poświęconych interakcji człowieka ze środowiskiem. Intensyfikacja tych badań była niejako odpowiedzią na niesłabnące zapotrzebowanie na pozytywistyczne badania społeczeństw pradziejowych. Materializm historyczny z jego kategorią bazy ekonomicznej zaciążył bez wątpienia na rozumieniu działań społeczeństw pradziejowych. Intensyfikacji badań relacji człowiek - środowisko sprzyjał także rozwijający się w tzw. nowej archeologii w latach 60-tych neoewolucjo-nizm. W ramach tej opcji badawczej poświęcano wiele uwagi zagadnieniom ekonomiczno-społecznym. Ta część aktywności populacji pradziejowych uważana jest za niezbędną praktykę przetrwania grup ludzkich. Musimy mieć jednak świadomość tego, iż badaniom nad gospodarką populacji pradziejowych brakuje często humanistycznej perspektywy. Dlatego też niesłuszne wydaje się traktowanie populacji ludzkich jedynie jako zmodyfikowanych ewolucyjnie przykładów zbiorowości organicznych występujących w przyrodzie. Mając na uwadze powyższe zastrzeżenia przyjrzyjmy się szeroko rozumianej gospodarczej działalności człowieka w pradziejach.

2. Gospodarka przedwytwórcza - przyswajalna

Podstawą gospodarki społeczeństw ludzkich zasiedlających obszary dorzecza Odry i Wisły w starszej i środkowej epoce kamienia było łowiectwo i zbieractwo. W okresach najstarszych zbieranie płodów dziko rosnących przeważało nad łowiectwem, które dopiero w miarę wytworzenia wyspecjalizowanej broni łowieckiej stopniowo zyskiwało na znaczeniu. Panujące w interesującym nas okresie warunki środowiskowe zapewniały wystarczający dostęp do żywności, co automatycznie zwalniało żyjących wówczas ludzi od poszukiwań nowych i bardziej zarazem radykalnych rozwiązań