na dz z pol074

"

■

<■

'

■

.

ROZDZIAŁ IV

dalsze perspektywy badań etnogenetycznych

Ostatnio w polskiej literaturze archeologicznej podkreśla się z naciskiem. iż dotychczasowe próby identyfikacji etnicznej kultur archeologicznych wprowadziły sporo zamieszania. Mimo to wielu.badaczy pradziejów jest w dalszym ciągu przekonanych, iż na podstawie analizy archeologicznych źródeł i danych dostarczanych przez językoznawstwo możliwa jest rekonstrukcja dawnych procesów etnogenetycznych zachodzących w dorzeczu Odry i Wisły. Wydaje się jednak, iż w preferowanej do tej pory koncepcji badań próby etnicznej identyfikacji kultur archeologicznych nie mają, moim zdaniem, szans powodzenia.

Gdybyśmy zainteresowali się nieco szerzej zjawiskami osadniczo-etnicznymi zachodzącymi na kontynencie europejskim bez trudu udałoby się nam przekonać, iż zarówno w pradziejach, jak i we wczesnym średniowieczu miały miejsce zarówno zjawiska kohabitacji jróżnych heterogenicznych grup ludzkich, jak też - jednak z reguły nieudane - próby tworzenia organizmów homogenicznych. W barbarzyńskiej Europie w interesującym nas okresie dziejów nie doszło jednak w żadnej strefie do jedności kulturowej i etnicznej. Dokonywały się natomiast mniej lub bardziej udane procesy integracji i dezintegracji ekonomicznej, społecznej, politycznej i kulturowej. W najdawniejszych dziejach barbarzyńskiej Europy powstawały więc i upadały różne wspólnoty. Zjawiskom tym towarzyszyć niewątpliwie musiały procesy etnogenetyczne. Rekonstrukcja procesu tych przemian nie jest praktycznie możliwa bez precyzyjnego określenia takich relacji jak: kultura archeologiczna - grupa etniczna. Pomijając tu podaną.wcześniej definicję kultury archeologicznej skoncentruję -się -na -określeniu-zakresu -rozumienia drugiego z wymienionych pojęć.

Termin grupa etniczna używany jest w stosunku do społeczności, której kulturowa tożsamość związana jest najczęściej z określonym terytorium etnicznym. Pierwotne grupy etniczne to zespoły ludzi zdolnych do samodzielnego bytu pragnących-funkcjonować w nowych - w przeciwieństwie do rodzimych - społeczeństwach, jako zamkniętych ugrupowaniach umiejących zaspokajać podstawowe -potrzeby swoich członków. Wtórne grupy etniczne grupując kolei członków wyrażających gotowość do współpracy gospodarczej i ustanawiania więzów pokrewieństwa poprzez związki małżeńskie między przedstawicielami różnych grup.