28718 skanuj0089 (29)

—    organizowanie przez wychowanków różnych form zaspokajaniajioln potrzeb związanych ze spędzaniem czasu wolnego — odpocz^^B kiem, rozrywką i amatorskimi zajęciami kształcącymi;

—    udzielanie samopomocy koleżeńskiej w postaci materialnego! ubl moralnego „podania pomocnej dłoni” tym, którzy znaleźli się w trud! nej sytuacji życiowej (chwilowej lub bardziej trwałej);

—    ponoszenie współodpowiedzialności, zwłaszcza przez młodzi es za] ład i porządek w życiu zakładowym lub szkolnym, co często byw* realizowane w formie dyżurów;

—    wspólne rozwiązywanie zatargów koleżeńskich, w tym także nartfl szanie ogólnie obowiązujących norm współżycia.

Dzieci i młodzież najchętniej podejmują samorządną działalnoś® związaną z organizowaniem czasu wolnego. Celowi takiemu służy pofl woływanie różnorodnych sekcji lub kół zainteresowań. Są to zazW® czaj koła naukowe (np. historyków, miłośników astronomii, znawców architektury), koła artystyczne (jak recytatorskie, filmowe, taneczn® koła techniczne (radioamatorów, racjonalizatorów, łączności), koła lu)« dowlane (np. hodowania kaktusów, koła gołębiarzy, sadowników® a także koła sportowe i koła kolekcjonerów oraz krajoznawcze j turyJ styczne (A. Kamiński, 1985, s. 119 i n.).

Równie cennym przejawem działalności samorządnej może |)yfl także wspólne organizowanie spotkań z ciekawymi ludźmi, rozwiązy* wanie nurtujących chłopców i dziewcząt problemów w kilkuosobowyOB zespołach, redagowanie gazetek, stwarzanie pozytywnej motywacji do nauki szkolnej, zaangażowanie w działalność teatralną, kukiera kową, muzyczną, dekoracyjną, a także urządzanie wieczorów piękno) książki, wieczorów legend i baśni, dyskotek połączonych z częścią artystyczną, konkursów gotowania, pokazów mody czy spotkań dysku! syjnych itp.

Rozwijana w ten sposób samorządność — jak już wspomniano' — sprzyja zgodnemu współżyciu; pogłębia poczucie odpowiedział* ności za powzięte decyzje i popełnione czyny; stanowi skuteczną prz.M ciwwagę dla indoktrynacji i manipulacji w procesie wychowania. Zmniojii sza antagonizmy między wychowankami (uczniami) i wychowawca lilii (nauczycielami). Skutecznie dopomagają w usuwaniu tzw. drugiego nurtu w życiu zakładowym lub szkolnym. Umacnia gotowość do zn« chowań prospołecznych. Wreszcie dzięki samorządności dziecko - zdM niem J. Piageta — „wkracza [...] na drogę wiodącą od moralnośfl opartej na jednostronnym poszanowaniu i uległości wobec praw dom* słych do moralności płynącej z poszanowania wzajemnego, /. uklmltl zawartego między równymi sobie” (cyt. za: P. Osterriolh, 1962, s. I*l7a

11A Mwtmly wyehttWinli

I Zalety metody rozwijania samorządności nie mogą oczywiście prze-llnniać pewnych grożących jej niebezpieczeństw. A. Kamiński (1985, |i 223-247) zalicza do nich:

Niebezpie

czeństwa

działalności

samorząd

nej

m nadużywanie współzawodnictwa jako formy aktywizacji działalno-[ ści samorządnej;

m nadmiar aktywności i odpowiedzialności dziewcząt i chłopców, tj. B nieliczenie się z ich realnymi możliwościami; m pozostawienie ich samym sobie, zwłaszcza w przypadku zatargów I i konfliktów powstałych na tle samorządnej działalności;

B przeistaczanie się grupy działaczy (przywódców) samorządu w groź-I ne wychowawczo zjawisko „kliki”;

m osiąganie rzeczowych wyników kosztem strat wychowawczych, np. i za pomocą niespełnionych obietnic;

Bprzerost ingerencji wychowawczej ze strony wychowawcy (nauczy-m cielą), nazywany „gorsetem wychowawczym”; m podejmowanie zbyt wielu zadań oraz zadowalanie się doraźnymi Bi czysto zewnętrznymi efektami działań samorządnych;

■p niebezpieczeństwo „blagi społecznej”, polegającej na przynależno-B ści do zbyt wielu ogniw życia samorządowego; v nadmiernie rozbudowany samorząd „zagrożony zasklepieniem się K w samym sobie”.

1 Nie ulega więc wątpliwości, że skuteczność zastosowania metody Bwijania samorządności dzieci i młodzieży w dużej mierze zależy od ftwencji wychowawcy (nauczyciela), a także jego aktywnego zaanga-kwnnia się w samorządną działalność swych podopiecznych (por. A Lewin, 1966, s. 190). Nie oznacza to jednak — rzecz jasna — prze-iiulnoj ingerencji w tego rodzaju działalność. W szczególności zacho-il/l konieczność niemal stałego zainteresowania się przez nauczyciela (wychowawcę) tą działalnością i umożliwiania wprowadzania wciąż to jjlłWych zmian w strukturze organizacyjnej samorządu, zgodnie z zain-Besowaniami i potrzebami uczniów czy wychowanków.

Mltoda współudziału uczniów w organizowaniu lekcji

f Przykładem zaktywizowania dzieci i młodzieży w działalności sa-■Orządńej może być zastosowanie metody współudziału ich w organi-pwnniu różnego rodzaju zajęć. Dlatego można potraktować ją jako pwuą odmianę metody rozwijania samorządności. Z drugiej jednak stroiły EHlługąje także na uznanie Jej za samodzielną metodę oddziaływań (lliipowych, ponieważ w niczym nie narusza struktur organizacyjnych Utniorziidu i nąjczęścioj bywa NloNuwaua niejako poza ich obrębem. Moź-

Mmudy inldłlilywiit bihiij u w V( li 22