28839 skanuj0004 (617)

78

snej woli jednostki, lecz z samego faktu przyjścia na świat na tym, a nie innym terytorium. Możliwości zmiany grupy uczestni ctwa dla członka takiej społeczności były praktycznie żadne, gdyż — jak to już sygnalizowaliśmy — społeczność lokalna była z zasady zamknięta i niedostępna dla obcych. Inaczej ma się sprawa w przypadku młodzieżowej grupy rówieśniczej. Tu taj przynależność nie jest ani przymusowa, ani przypisana, cho ciąż niekiedy może nosić znamiona pewnego sformalizowania. Zazwyczaj młody człowiek ma pewne możliwości wyboru gru py, do której zgłosi swój akces, ponieważ na każdym terenie istnieje kilka rodzajów takich grup. Także więź łącząca człon ków tych odmiennych społecznych asocjacji jest różna. W przy padku społeczności lokalnej podstawowy rodzaj więzi to pokrewieństwo, w przypadku młodzieżowej grupy rówieśniczej więź tę stanowi przyjaźń. Jednakże bliższa analiza samej istoty tej więzi nasuwać może pewne analogie. Otóż zarówno więź pokrewieństwa, która obejmuje także więź braterstwa, jak też przyjaźń to pewne „zrytualizowane więzi społeczne” ⁴³, osobiste i zażyłe. W społeczeństwach cywilizacji zachodniej (uniwersalistycz-nych) charakter tych więzi jest zdecydowanie dobrowolny. Jednakże zarówno w społeczeństwach partykularystycznych, jak i uniwersalistycznych stosunki tego typu stanowią mechanizm integracji społecznej poprzez rozszerzanie poczucia solidarności i identyfikacji.

Odmiennie przedstawia się także problem liczebności i granic grupowych. Społeczność lokalna miała określone terytorialnie granice i obejmowała jedynie osoby w tych granicach zamieszkałe. W ten sposób liczebność społeczności była w zasadzie skończona i odpowiadała liczebności populacji zamieszkującej dany obszar. Grupa rówieśnicza natomiast nie obejmuje i objąć nie może całej populacji osobników (nawet jeżeli można ich wyróżnić na podstawie wspólnego parametru wieku) zamieszkujących ob szar jej działania. Równocześnie — jak sądzę — ponieważ przy należność do niej jest sprawą wolicjonalną, przeto także jej gra

48 Por. S. N. Eisenstadt, Ritualized Personal Relations, Man 1056,

s. 90—95.

nice muszą być bardziej elastyczne, aczkolwiek w konkretnych przypadkach mogą nastąpić trudności w przystępowaniu do niej nowych członków. Również struktura społeczna społeczności lokalnej wykazywała znaczną stabilność. Podział ról i pozycji oparty na stałych, pewnych kryteriach sprzyjał tej stabilności. Struktura społeczna młodzieżowych grup rówieśniczych — jak się wydaje — chociaż wyraźnie wykształcona i zróżnicowana, wykazuje elastyczność, tzn. jest adaptowalna do sytuacji. Płynność uczestników takiej grupy, wynikająca tak z ruchliwości przestrzennej rodzin miejskich, jak i z indywidualnych dążności do znalezienia sobie najbardziej odpowiadającego środowiska, nie może pozostawać bez wpływu na wewnętrzną strukturę grupy. Teoretycznie możliwe są tutaj dwie ewentualności: płynność uczestników grupy oddziałuje na jej strukturę w kierunku dostosowania się do aktualnych „możliwości kadrowych” oraz sytuacji społecznej, w jakiej w danej chwili grupa się znajduje, albo też w kierunku wykształcenia struktury pozycji typu organizacyjnego, czyli takiej, w której pozycja nie łączy się z celami osobowości zajmującego ją człowieka i po jego odejściu zajmowana jest przez następnego uczestnika grupy. Osobiście skłonny byłbym oczekiwać, iż pierwsza z opisanych wyżej możliwości występować będzie częściej, gdyż pozostawia ona młodym ludziom większy margines swobody, wymagając cd nich bardziej kompleksowego uczestnictwa i zapobiegając rutynie.

Analizując cechy społeczności lokalnej wskazywaliśmy, iż stanowiła ona rodzaj „populacji izolowanej pod względem kulturowym”, tzn. że tworzyła ona odrębny, specyficzny system wartości i norm w celu dostarczenia wskazówek normatywnych swym członkom. Inaczej ma się sprawa z młodzieżową grupą rówieśniczą. Jakkolwiek wytwarza ona swoją podkulturę, to jednak podkultura ta sprowadza się najczęściej do cech powierzchownych, takich jak styl ubierania się czy zachowywania, albo też sposób mówienia (tzw. slang). Grupa ta stanowi jednakże „normatywnie ustrukturalizowany system społeczny, a jej normy pozostają w zależności od ogólnospołecznego systemu wartości. O ile społeczność lokalna stanowiła swojego rodzaju społecz-