29982 Obraz8 (9)

u osoby, której przestrzeń naruszono. Według (nalla)przestrzgń osobistą można podzielić na cztery strefy:

-    intymną

-    indywidualną (osobistą)

-    społeczną

-    publiczną.

Dla danej jednostki każda z tych stref ma raczej stałe granice, choć mogą się one zmieniać zależnie od sytuacji. Każda z nich zakreśla obszar dla określonych typów interakcji.

Interakcje przyjacielskie to górny kraniec strefy intymnej, znajomych - w bliskiej fazie strefy indywidualnej, a obcych - w dalekiej fazie tej strefy, podczas gdy w fazie społecznej zawierają się głównie te dystanse, na których przebiegają interakcje związane z interesami i interakcje typu: przełożony-podwładny. Wielkość dystansu interakcji jest determinowana przez płeć i wiek.

Inwazja przestrzenna wyzwala oznaki niezadowolenia. Reakcje takie zależą od wieku, statusu, podobieństwa i ukierunkowania ciała osoby dokonującej inwazji. Intensywność tych reakcji zależy m.in. od relacji dominacja-uległość między napastnikiem i ofiarą, miejsca, w którym dokonuje się inwazja, przypisywanych przez ofiarę napastnikowi motywów. Z badań wynika, że osoby, które przekroczyły normy przestrzenne, także ulegają emocjom negatywnym i występuje u nich takie zachowanie jak: opuszczenie głowy, spoglądanie na podłogę, zamykanie oczu.

. Z innych badań wynika, że manipulacje przestrzenią personalną wywierają też wpływ na przebieg procesów fizjologicznych. I tak m.in. pod ich wpływem zmienia się napięcie mięśni, akcja serca, EEG, czas rozpoczęcia oddawania moczu. Stwierdzono również, że manipulacja przestrzenią wpływa na zmiany wzajemnej atrakcyjności i sympatii osób, wobec których manipulacje zastosowano. Zauważono, że członkowie grupy badanych byli dla siebie bardziej atrakcyjni w warunkach dystansu interakcji (0,5 m między krzesłami) niż w warunkach bliskiego dystansu (krzesła stykają się).

9 7 R

Badania przeprowadzone przez F. N. Willisa analizują odległość, w jakiej zapoczątkowują rozmowę partnerzy, zależnie od stopnia znajomości i miejsca rozmowy. Stwierdził on, że kobiety podchodziły do siebie bliżej niż mężczyźni, osoby w tym samym wieku stawały wobec siebie bliżej niż starsze w interakcji z młodszymi, w porównaniu z mężczyznami badane kobiety stawały bliżej, wobec bliskich przyjaciół, ale dalej wobec „kolegów”, rodzice natomiast stawali wobec dzieci w tej samej odległości co obcy.

Terytorialność ■

Show pod pojęciem terytorialności rozumie przyjęcie przez osobę lub grupę orientacji własnościowej wobec jakiegoś obszaru geograficznego, przy czym orientację tę odróżnia od posiadania, ponieważ do jej realizacji brak podstaw prawnych, a rodzi się ona tylko przez proste zajmowanie przestrzeni w sposób ciągły lub sporadyczny, na której działa ta osoba tak, jakby to była jej własność. Zaobserwowano, iż przestrzeń w ramach terytorium nie jest zajmowana dowolnie, lecz ma określoną strukturę. Okazało się, że miejsce w przestrzeni nie przedstawia jednakowej „wartości” dla jej użytkowników, ale że są tu miejsca mniej lub bardziej uprzywilejowane, ich wartość zmienia się zależnie od: statusu zajmujących je osób, kształtu i umeblowania przestrzeni, czynników osobowościowych oraz aktualnych potrzeb użytkujących ją ludzi. Tak więc zajmowanie takiego czy innego miejsca w ramach terytorium grupy jest określonym komunikatem dla innych jego użytkowników.

Miejsce zajmowane przez członków grupy, a więc przestrzenna struktura grupy, kształtuje również rodzaj sieci komunikacyjnej, jaka się w grupie wytwarza, jak też wpływa na częstość aktów komunikacji między członkami grupy. Tzw. efekt Steinzora opisuje zjawisko polegające na tym, że osoby siedzące naprzeciwko siebie kontaktują się ze sobą znacznie częściej niż przy innej strukturze. Zajmowanie określonego miejsca na terytorium grupy sprzyja także uzyskaniu pozycji lidera grupy.

229