30300 sr1

Widzicie słoje drewna narastające co roku. Na wiosnę, gdy soków jest więcej, komórki są większe; w lecie — mniejsze. Co roku przybywa wyraźnie zaznaczony słój. Słoje te są nierówne, ito szerokie, to wąskie, to znów idą w bok. Według tych corocznych słojów określa się. ile lat żyło drzewo.

Obliczymy wiek drzewa zaznaczając ołówkiem dziesiątki lat.

Kiedy wyrosło z nasienia? Czy żył już wówczas któryś z was?

Ciekawa jest biografia drzewa, historia lasu i zmian klimatycznych. Cienkie słoje świadczą o suszy w lesie, o warunkach nie sprzyjających dla wzrostu; szerokie — odwrotnie, o dobrym lesie, może dość wilgotnym. W początkach żyda drzewa las był młody, dużo miał słońca i przestrzeni. W tych latach drzewko silnie rozrastało się wszerz; potem sąsiednie drzewa otaczały je dasnym kręgiem, zacieniły, wzrost osłabł, słoje stały się tienkie, a potem nagle znów szerokie.

Rozejrzyjcie się wokoło. Oto poręba — dużo drzew wyrąbano, las przerzedził się i drzewo znowu zaczęło się rozwijać.

Oto inne drzewo; ma ono wszystkie słoje wygięte w jedną stronę. Stało bowiem na skraju lasu, wiatr Z północy zmniejszał przyrost pnia z tej strony.

W Azerbajdżanie na przedmieściu miasta Geok-czaj znajduje się oryginalna herbaciarnia (czajcha-na) w pniu płatana o sześdometrowej średnicy.

Do bardziej długowiecznych i wielkich drzew należą sekwoje w lasach Ameryki Północnej. Nazwa ta pochodzi od imienia jednego z wodzów Indian.

Sekwoje — olbrzymy świata roślinnego — budzą powszechne zainteresowanie. Już pierwsi osadnicy

i poszukiwacze złota dawali każdej sekwoi jakąś nazwę. Na przykład drzewo stojące samotnie, które wiatr pozbawił gałęzi — to „stary kawaler**; a trzy pnie wyrastające jakby z jednego korzenia — to ..trzy siostry'*. Drzewo, którego pień ma wgłębienie — „chata górnika". Drzewo obalone z dziuplą, do której może wjechać jeździec, nazwano „szkołą jazdy**.

Jedna z sekwoi nosi imię pisarza Marka Twaina.

Średnica tych olbrzymów sięga 12 metrów; pojazd konny wjedża do tunelu zrobionego z sekwoi. Na ściętym pniu może tańczyć 16 par, a orkiestra też się tam pomieści.

Sekwoje tyją do 6000 lat.

Z drewna sekwoi można by wybudować 40 domów pięciopoko jowych.

W muzeum do sekwoi przymocowane są przy każdym słoju etykietki oznaczające, jakie wypadki zaszły w każdym roku jej życia. I my także spróbujemy przypomnieć sobie historyczne wydarzenia, jakie przeżyło drzewo, którego kronikę chcemy od-cyfrować.

A teraz postarajcie się sami odczytać zapisy na sosnach, świerkach, brzozach i dębach.

Spiłujcie cienkie warstwy z niewielkich drzew i wypolerujcie je szkłem i papierem szklistym. Zanotujcie. gdzie rosło dane drzewo, porównajcie grubość i wiek sosny, które wyrosły na polanie, w lasach i na bagnisku.

Ułóżcie zestawienie spiłowanych warstw drzew wyrosłych w rozmaitych warunkach. Porównajcie je, a z łatwością wyciągniecie wnioski, które pozwolą wam na orientowanie się w kronikach leśnych.

283