31104 P1240491

Ml

wKAmc

mm

isffi

ność zespołów datowanych na epokę brązu do kultury sasko-łużyckiej, _a ponadto na wszystkich tych cmentarzyskach istnieje ciągłość użytków®, ala obiektu aż do schyłkowych fas okresu halsztackiego, dając ®otllvo<j prześledzenia przekształcania alf kultury aaako-łużyekiej i tworzenie się stylu charaktaryatycaacgo dla Jej fazy białowickiej.

A. Oardawaki /Prahistoria, t.IY, a.35/ uważa, że podobnie Jak na całyu obszarze zachodniej grupy terytorialnej kultury łużyckiej, w Saksonii 1 aa Łnżycach kultura ta wyrosła na podłożu miejscowej grupy kultur mogiłowych. Spacyficaay ornament guzowy /guzy wypukła/ pojawia się od okresu D epoki brązu, głównie Jednak od okresu halsztackiego A i właśnie ta ceramika staje alf wyznacznikiem najstarszej fasy "kultury łużyckiej". Zachodnia grupa terytorialna "kultury łużyckiej" w Saksonii i na łużyoach przechodzi zdaniem A. Gardawsklego /Prahistoria, t.IY, s.33-34/ w okresie halsztackim A wewnętrzne przemiany spowodowane dopływec s zewnątrz poważnych impulsów kulturowych oraz prawdopodobnie drobnych grup przybyszów, którzy mieli drogą przez Śląsk z wcześniej ukształtowanego okręgu północnoaorawaziego wnieść nowe wartości i nowe wzory.

Pojawienie clę nowych wzorów w IY okresie epoki brązu /okres halsztacki A/ jest przy analizie materiałów z tego terenu bezsporne i daje podstawy do wyodrębniania oddzielnej kultury. Kożna Jedynie wątpić w proponowany kierunek napływu, ponieważ brak odpowiedników tych wzorów na terenie Śląska.

¥ końcu okresu halsztackiego B pod wpływem nowych impulsów zmienia się zdaniem A. Gard awsk iego cały zasób kultury i powstaje nowa Jednostka. Jej losy i dalsze zmiany są zupełnie odmienne od pozostałych grup kulturowych łużyckich. Ponieważ także cały zasób form ceramiki oraz Inne zjawiska wyróżniają ów zespół od reszty zespołów łużyckich,

A. Gardawski uznaje go ta odrębną kulturę ta badaczami saskimi, uważającymi grupę białowicką ta dziedzictwo, a nie kontynuację "kultury łużyckiej". Pomijając przecenione w dalszej części wnioski o znacznie tony* zasięgu terytorialnym na wschodzie w stosunku do obszaru najętego przez grupę sasko-łużycką i rzekomym utrzymaniu tego terytorium jeszcze w okresie schyłkowo halsztackim /Prahistoria, ryc.56/ na-ieży się zgodzić w generalnym założeniu, _£e .jest to odrębna kultura, a nie grupa "kultury łużyckiej". Trudno Jednak przyjąć teorię o zmianie kultury na przełomie epoki brązu i okresu halsztackiego. Jak już zaznaczyłem wcześniej, na cmentarzyskach z obszaru Dolny oh Łużyo daje się prześledzić przekształcanie form aaeko-łużyckich w formy binłowlckie. Imleży uznać, że zmiany style następują na szatek napływających impulsów zewętrznych. Jednocześnie Jednak analizując ceramikę charakterystyczną dl* kultury sasko-łużyckiej, szczególnie w IV i y okresie epoki

._f„_Ut    Podobne zjawisko Jak w przypadku "kultur.• bi.łoylc-

*uj, niepowtarzalność w Innych grupach kultury łużyckiej przewodnich _Jej for.. Do takich należą: a/ baniaste amfory z załamanym brzużeem, w fjrnej csęćci zaokrąglonym, o wąskich cylindrycznych szyjkach, zdoblo-_M głównie v górnej części brzuśca szerokimi lub wąskimi żłobkami, czę-,w strefowym ornamentem ukośnych i poziomych żłobków; b/ podobnie akesułtowene na brzuścu i ornamentowane dzbany, często jajowate z szeroką, stożkowatą lub bardzo wąską, silnie wyodrębnioną, cylindryczną ₉iyjką; c/ sierokootworowe wazy z niską szyjką, niekiedy z 2 uchami /iierokootworowe amfory/ zdobione w górnej części, zaokrąglonego, załganego niżej ostro brzuśca, szerokimi równoległymi bruzdami i dookol-ay&i, gęstymi żłobkami u nasady szyjki; d/ szerokootworowe kubki zdobione poziomymi żłobkami /kaneluraml/ 1 półkolistymi żłobkami na szyjkach; a/ jajowate kubki, bogato zdobione linearnymi wzorami na całej powierzchni, z uchem wyniesionym nad krawędź; f/ dzbanuszki bogato zdobione ornamentem strefowym, o zawężających się ku dołowi brzuścach, z eilnie wyodrębnioną stożkowatą szyjką, prototypy późniejszyoh dzbanków oatrodennych •

Inne formy, jak misy, czerpaki, kubki uznać należy za fony uniwersalne, zresztą nie tylko dla tzv. kultury "łużyckiej". Zarówno w linearnym zdobnictwie, forsach naczyń takich jak dzbany, zdobione szerokootworowe kubki - pojawiają się znamiona blałowicklego stylu. Dodać należy, te w kulturze aaako-łużycklej zaobserwować można odrębne cechy pochówku. Za cmentarzysku w Blałkowle, podobnie jak w Terkowie 1 w Chrobrowie występowały nad grobami duże* magiczne kręgi jl. kamieni. Spotykane były kręgi pojedyncze, podwójne, całe brukowane koła. a także obudowy grobów w postaci studni kamiennej s nakładających się kręgów ora» grobu skrzynkowego. Podobnej konstrukcji grób odkryty został na cmentarzysku z IV - V okresu epoki brązu w Żarach w 1378 r. /materiały niepublikowane/.

Jeżeli do powyższych uwag dodamy, że we wschodniej części Dolnych Użyć stwierdzamy w okresie halattacklm wyraźnie zorganizowane jednostki terytorialne, Jak w przypadku mikroregionu Widny, które vgrroeły i występującego tu wcześniej osadnictwa od IV okresu epoki brązu poczynając - możemy uznać, że istnieją również przesłanki natury ekono-rniczno-społecznej dla uznania "kultury" białowickiaj za kolejny etap rozwoju kultury sasko-łużyckiej ora*, że takie epołeczno-ekonoaiczne struktury rozwojowe, Jak dotychczas, nie mają potwierdtenis w innych grupach kultury "łużyckiej". Wszystko to przemawia aby uinać również ■grupę" sasko-łużycką za odrębną kulturę, niezależną od kultury "łu-»,ckiej", a w okresie h.l.it.okl. «*oar<bol« tmwą M.łowlckfl sasko-

-łuiyckiej kultury.

08

4