31429 stronax 79

78

zamieszczane w prasie, audycjach radiowych i telewizyjnych, a także wydawane w formie broszur przez urzędy pracy.

W literaturze najczęściej można spotkać ujęcie porady w aspekcie indywidualnym. Tak też zoatała ona ujęta w Słowniku pedagogiki pracy. Stwierdza się, że porada zawodowa może mieć dwa ujęcia:

—    od strony człowieka zgłaszającego się po pomoc w podjęciu decyzji zawodowej,

—    od strony osoby udzielającej porady.²⁹

Natomiast A. Kargulowa, mówiąc o poradzie, zwraca uwagę na: cele porad, ich strukturę i treść oraz sposób przekazywania i skuteczności. Wyróżnia następujące typy porad wychowawczych i zawodowych':

1)    profilaktyczny - zapobiegający ewentualnym ujemnym stanom rzeczy;

2)    optymalizacyjny - określający najlepsze postępowanie w danej sytuacji;

3)    kompensacyjny - mający na celu usuwanie zaburzeń;

4)    prognostyczny - polegający na wskazaniu najlepszej drogi postępowania.*

W strukturze porady można wyodrębnić trzy zasadnicze jizęści:

—    diagnozę stanu, rozwoju fazy i znaczenia danego zjawiska dla środowiska wychowawczego,

—    diagnozę prognostyczną,

—    wskazania wychowawcze.

Jak już wspomniano wcześniej, przy omawianiu zasad postępowania poradniczego, porada powinna być sformułowana w sposób zrozumiały dla adresata, nie

31

budzący wątpliwości, nie powinna zawierać zbędnych słów i zdań.

Traktując rozmowę doradczą jako podstawową metodę poradnictwa (doradztwa) indywidualnego przedstawia się następujące etapy, według których powinna ona przebiegać:

1) zdefiniowanie problemu przez klienta,

\ 2) zdefiniowanie celów porady z punktu widzenia klienta i doradcy,

\

\ 3) zawarcie umowy doradczej, i 4) analiza deficytu informacji,

5)    faza diagnostyczna,

6)    wypracowanie alternatyw postępowania,

32

7) ewaluacja (ocena) porady i przygotowanie na ewentualną porażkę.*

Istotny jest również sposób przekazywania porady. Udzielanie porady jest swego rodzaju kontaktem między osobą udzielającą porady a osobą tej porady oczekującą. Warunkiem skuteczności udzielania porady jest odpowiednie współdziałanie osoby radzącej się i udzielającej porady, a zapewnienie warunków współdziałania staje się obowiązkiem doradcy. Stąd poradnictwo musi być realizowane w miejscu zapewniającym poczucie bezpieczeństwa osobie korzystającej z porady.³'* W przypadku poradnictwa zawodowego dla uczniów, miejscem takim może być szkoła jako instytucja dobrze uczniowi znana lub odpowiednio urządzony gabinet w poradni psychologiczno-pedagogicznej czy innym punkcie doradztwa zawodowego. W przypadku osób dorosłych powinno być to odpowiednio wydzielone miejsce w urzędzie pracy czy podobnej instytucji gwarantujące poczucie bezpieczeństwa osobie zgłaszającej się po poradę.

Dobra porada, jak pisze W. Rachalska, a więc taka, która nie jest naciskiem a pomocą, powinna pobudzać do refleksji, do pracy nad sobą, do szukania informacji — powinna sprzyjać pracy nad sobą. Dla spełnienia tych postulatów potrzebna jest obustronna aktywność. Aktywność doradcy powinna pobudzać radzącego się do dostrzegania potrzeby pracy nad sobą, ukazywać drogi jej realizacji przez stwarzanie takiego klimatu, aby osoba zasięgająca porady była pewna, że jej potrzeby zostały przez doradcę właściwie zrozumiane. Aktywność zgłaszającego się po poradę dobrowolnie wskazuje na jego dojrzałość psychiczną, a wyrażać się powinna w krytycznym przyjmowaniu treści porady.³⁴

Do podstawowych technik w poradnictwie wychowawczym, a tym samym i zawodowym, zalicza się:

—    rozmowę,

—    wywiad,

^A -ankietę,

—    obserwację,

, — techniki socjometryczne,

—    analizę dokumentacji radzącego się,

. - analizę wytworów,

' — orzeczenia lekarskie,

—    testy psychologiczne.³⁵

Zaznaczyć przy tym należy, że w poradnictwie indywidualnym każda osoba zgłaszająca się po poradę traktowana jest jako indywidualny przypadek, zatem można mówić o stosowaniu metody indywidualnych przypadków.³*⁵ Podstawę porady zawodowej stanowią zaś:

a)    badanie psychologiczne za pomocą testów przeprowadzane przez psychologa,

b)    badania lekarskie (na ogół ukierunkowane na sprawdzenie, czy nie ma prze- * ciwwskazań zdrowotnych do podjęcia pracy w określonym zawodzie),

c)    wywiad przeprowadzony przez pedagoga.

Dodatkowymi źródłami informacji o osobie zgłaszającej się po poradę zawodową, zwłaszcza w przypadku uczniów, mogą być:

—    wywiad z rodziną,

—    wywiad z nauczycielami,