32975 LastScan25 (4)

zakwaszenia gleby polega na wymywaniu trudno rozpuszczalnych substancji mineralnych, z rozpadem minerałów włącznie. Oprócz naruszenia równowagi składników pokarmowych wyzwalają się substancje toksyczne;

b)    związkami sodu (NaCI, Na^SO.*, Na₂C0₃), przyczyniającymi się do zasolenia gleby;

c)    związkami azotowymi (amoniakiem, azotanami), lokalnie fluorem, chlorem, sodem, potasem. Nadmiar azotu ma niekorzystny wpływ m.in. na młode rośliny, powodując ich niedostateczne drewnienie z równoczesnym nadmiernym uwodnieniem, co z kolei jest przyczyną ich wymarzania zimą;

d)    ropą naftową i jej pochodnymi;

e)    substancjami radioaktywnymi, np. strontem 90, cezem 137.

f)    związkami metali ciężkich, głównie ołowiu (Pb), kadmu (Cd), cynku (Zn), rtęci (Hg). Głównym źródłem zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi są emisje przemysłowe pyłów i gazów. Nadmierna akumulacja metali ciężkich w warstwie powierzchniowej gleb stanowi jedną z istotnych przyczyn degradacji chemicznej gleb oraz zanieczyszczenia wód.

Zwiększona koncentracja tych pierwiastków w glebie jest spowodowana emisją przemysłową (głównie przemysł metalurgiczny), przenikaniem ich z odpadów oraz chemizacją rolnictwa, a zwłaszcza stosowaniem środków ochrony roślin (pestycydów). Niebezpieczeństwo skażenia gleb metalami ciężkimi wynika z faktu, że są one włączane przez rośliny w łańcuch pokarmowy i przez to zagrażają życiu zwierząt i ludzi. Ujemne oddziaływanie metali ciężkich na organizmy jest zróżnicowane i zależy od:

•    rodzaju pierwiastka i jego postaci fizykochemicznej - organizmy najłatwiej przyswajają pierwiastki w postaci jonowej;

•    stopnia kumulacji metali ciężkich w środowisku, zależnego od sąsiedztwa zakładów metalurgicznych oraz rodzaju gleby i poziomu jej zakwaszenia:

-    zawartość metali ciężkich w glebach ciężkich (ilaste, gliniaste) jest większa niż w glebach lekkich (np. piaski),

-    im gleba jest bardziej kwaśna, tym stopień przyswajania związków metali ciężkich rośnie;

•    właściwości osobniczych organizmów - stopień i charakter kumulacji zależą od cech gatunkowych, wieku, stadium rozwoju, stanu fizjologicznego, aktywności życiowej;

•    czynników środowiska - zasolenie, temperatura, światło mogą wpływać na zmianę stopnia kumulacji.

144