33534 IMG17 (3)

rosiały formaty komunikatów, serialicowane dla transmisji przez poziom i, przy zastosowaniu Basic Encoding Rules (BER). Din bieżącej komunikacji inr**’⁰ⁿii[ wykorzystywany jest standardowo TCP (Transmission Controi Prolocol)

Intaninlii    * PlMftl. 4

standard Internetu.    '' '"'''-'.i,'¹

Protokół Z39.S0 stanowi sposób na zapewnienie współdziałania w zakresi wania w rozproszonych zasobach GBC. Tego rodzaju wyszukiwanie, nazyw.in wanytn t/ob. p. *1 3). jest prowadzone między różnymi systemami, dzięki temu, * system informacyjny akceptuje zapytania z zewnętrznych systemów wyszukiwań ■ .^tiy macji. W tym celu ujednolicana (a przy okazji upraszczana) jest struktura inei.-i!?^,n^i. akceptowana przez wszystkie współpracujące systemy.    '

Zapewnienie dostępu do heterogenicznych źródeł rozproszonych i ich wyskub’ przez protokół w sposób umożliwiający współdziałanie stanowi istotne wyzwanie "ii rzystanie Z39.S0 w różnych środowiskach i zastosowaniach, takich jak dane bibliog,,?⁰-ne. informacja muzealna i archiwalna czy metadane geoprzestrzenne. ułatwia zestaw u¹'^-zwanych rejestrami, zawierających struktury i atrybuty osobno uzgodnione dla kąty"} zastosowania. Rejestry opisują syntaktykę zapytań, atrybuty pól, formaty wyszukiw_a treści oraz komunikaty diagnostyczne. Jako formaty wyszukiwania treści stosuje jj, przykład Simple Unstnictured Text Record Syntax (SUTRS) oraz różne warianty format MARC.

Przeszukiwanie wymaga określenia jego atrybutów, zazwyczaj za pomocą standard Bib-1*. stosowanego do wyszukiwania w bibliograficznych bazach danych. Bib-I pr*y. porządkowujc najbardziej typowym kryteriom zapytań (na przykład elementom metty. nych typu: Nazwa osobowa. Tytuł. Nazwa wydawnictwa j wartości numeryczne. Tytułowi przydzielono na przykład wartość 4. a autorowi wartość 1004.

Trudności sprawiać może określenie sposobu prezentacji wyników, informacja biblio. graficzna jest zapisywana w wiciu strukturach. Obecnie najbardziej rozpowszechniony jest zapis w ISO 2109-' (rekordy MARC), ale coraz większą popularność zyskuje prc. zenlowanic wyników w języku XML. Niezależnie od samego formatu opisu, konieczne jest uwzględnienie sposobu kodowania znaków diakrytycznych, o czym była mowa na początku rozdziału. Niekiedy sam serwer Z39.S0 dokonuje przekodowania w locie na własną stronę kodową, co wiąże się zazwyczaj z utratą części informacji. W przypadku rozbudowanego opisu katalogowego, zawierającego oprócz opisu bibliograficznego również informację o egzemplarzach, zdarza się, że część bibliograficzna jest kodowana inaczej niż część dotycząca egzemplarzy. Istnieje także możliwość odrębnego kodowania wyrażenia wyszukiwawczego. Serwery Z39.50 działające w Polsce prezentują pełną gamę możliwych rozwiązań [Wolniewicz 2002].

Implementacja protokołu Z39.50 okazała się w wielu przypadkach kosztowna i skomplikowana. a przy tym nie udało się wyjść z tym protokołem poza środowisko biblioteczne. do aplikacji komercyjnych. W zw iązku z tym Z39.50 Mainlenance Agency w Libraty of Congress utworzy ła dwa kolejne protokoły wyszukiwawcze: Search and Relrieve Web Scnice (SRWj oraz Search and Retricvc URL (SRli), które łącznie nazywane sq SRII/W,

Są one obsługiwane przez tę samą agendę Libraty of Congress, która odpowiedzialna jest za Z39.S0, więc nie powinno być obaw o jakość i ciągłość jego rozwoju.

SRU/W. pomimo tego, że różnią się one od Z39.50 w wielu aspektach, wykorzystują doświadczenie zdobyte przy jego stosowaniu, wykazując szczególną przydatność w środowisku Web. Podobnie jak Z39.S0. pozwalają nu wyszukiwanie zbiorów, złożone zapytania, umożliwiają też zadawanie serwerom pytań o udostępniane przez nic zasoby.

” Bib-I jest zestawem atrybutów służących do fonnulowaniu zapytań przez klienta, stosowanym podczas posługiwania się protokołem Z39.50.

ISO2109 Information and documentation - Format for infomialion czchangc. Najnowsza wersja pochodzi 2008r.

jednakże zapylania wysyłane przez klientów SKU/W mogą być odczytywane pr/cz Iwl/i, nadobnie jak odpowiedzi serwerów, wysyłane w XML SKIl W opiera się na pows/ech-pie stosowanych protokołach oraz. jest znacznie prostszy mZ Z W,50,

Główna różnica pomiędzy SRW i SRU polega na tym, Ze SIU'/ duZy komunikacji „antiędzy klientem i serwerem z. zastosowaniem komunikatów SOAP", natomiait Sltll wykorzystuje URL, czyli komendę HTTP GKT, w celu wysłania /apytania i otrzymania odpowiedzi w XML. Wyniku z tego. że SRW jest bardzo podobne do SRU. z tym wy-jątkicin. Ze ten pierwszy stosuje komunikaty SOAP, a ten drugi URL do wyszukiwania danych.

SRU/W wciąż nic jest jeszcze zbyt rozpowszechniony, mc został szeroko zaimplementowany w oprogramowaniach bibliotecznych. Jednak, ponieważ jego implementacja jest /nuc/nic prostsza niż Z39.50, n w dodatku oferuje on wiele dodatkowych i lepiej działających funkcji, należy spodziewać się szybkiego rozwoju jego zastosowań szczególnie w środowisku Web; wykorzystywany jest m.in. w wyszukiwaniu sfederowanym’¹ [LeVan 2006. s. 152) (zob. p. 4.3).

Otwarły protokół OpenSearch²⁴ w swoim działaniu podobny jest do SRU. ponieważ stosowany jest do wyszukiwania materiałów, które odpowiadają konkretnym potrzebom informacyjnym, pozwala klientom wysyłać zapytania do serwera i realizuje wyszukiwania przy użyciu URL. Udostępnia on stronom Web i wyszukiwarkom sposób na prezentację wyników wyszukiwania w standardowym i dostępnym formacie. Różni się on od SRU tym. że został wykonany przez prywatną firmę (związaną z Amazon), jest prostszy do zaimplementowania i przesyła wyniki w RSS²⁵, dzięki czemu mogą one być odbierane przez czytnik wiadomości (nemreader). Protokół obsługuje wszystkie rodzaje mediów, w tym zapisy obrazu, dźwięku i wideo. Pomimo niewielkiej liczby realizowanych funkcji jego zastosowanie wśród dostawców oprogramowania gwałtownie rośnie. OpenScarch wykorzystywany jest przez takie instytucje i przedsiębiorstwa jak Amazon, National Library of Mcdicine w USA, wiele redakcji gazet na całym święcie oraz dostawców informacji, realizujących usługi w Webie. Stosowany jest on także w wielu blogach, serw isach i przez mniejszych dostawców usług informacyjnych.

Celem organizacji Open Archivcs Initiative²⁶ jest utworzenie standardu współdziałania zasobów Web, służącego rozpowszechnianiu informacji, co ma zasadnicze znaczenie w GBC. Efektem prac jest protokół OA1-PMH (Protocol for Metaduta llarvesling), służący gromadzeniu metadanych z wielu źródeł (rozproszonych repozytoriów) w jeden, scalony zasób. Prace nad protokołem ÓAI rozpoczęte zostały przez twórców publikacji elektronicznych, którzy poszukiwali sposobów szybkiego rozwoju repozytoriów cyfrowych prac naukowych, zapewniających dostępność archiwizowanych obiektów. Jednym ze sposobów osiągnięcia tych celów było stworzenie protokołu niezależnego od udostępnianych treści, co czyniło go użytecznym w wielu zastosowaniach, nie tylko dla komunikacji naukowej.