35536 strony26 27

w ośrodkach, gdzie tego typu maszyny są zainstalowane, a więc gdzie istnieje popyt na ich działalność. To samo dotyczy przedsiębiorstw budowlanych.

Walory popytu odgrywają podstawową rolę przy lokalizacji działalności usługowej. Umiejscowienie sklepów, restauracji, szkół, usług bytowych, systemów zaopatrzenia w wodę itp. zależy od rozmieszczenia odbiorców (patrz rozdz. 4.2) [Regulski 1985, s. 24].

W ujęciu syntetycznym można wyróżnić kilka rodzajów czynników lokalizacji. Pierwszy rodzaj to czynniki środowiskowe. Obejmują one zasoby środowiska geograficznego, czyli ogół warunków naturalnych, jakie dany obszar stwarza działalności gospodarczej. W zakres środowiska geograficznego wchodzą wszelkie składniki powłoki ziemskiej, rozpatrywane jednak ze względu na ich wpływ na działalność gospodarczą, np. surowce mineralne, wody, gleby. Trzeba jednak zaznaczyć, że ważne jest nie tyle samo występowanie tych zasobów, ile koszty ich pozyskania oraz opłacalność ich wykorzystania. Czynniki środowiskowe charakteryzują treść przestrzeni geograficznej.

Na drugi rodzaj składają się czynniki przestrzenne, tj. kształt i wielkość terenów, odległość, dostępność, położenie względem innych obszarów. Te czynniki charakteryzują wymiary przestrzeni geograficznej.

Czynniki ekonomiczne wynikają z sytuacji społeczno-gospodarczej obszaru (kraju). Tworzy je stabilizacja gospodarcza (stabilny wzrost), poziom inflacji i cen, wielkość i struktura kapitału, wielkość i chłonność rynku zbytu, wydajność i koszty pracy, rozwój infrastruktury technicznej i społecznej oraz innych form zagospodarowania itp.

Czynniki społeczno-kulturowe wynikają ze świadomości społeczności zamieszkującej dany obszar, ich nastawienia do przemian społeczno-gospodarczych, aktywności i poziomu przedsiębiorczości, aspiracji, poziomu wykształcenia i kultury. Czynniki te tworzy też wielkość i struktura konsumpcji oraz sytuacja na rynku pracy (podaż siły roboczej). Na to, jaką wartość dla ludzi przedstawia przestrzeń, wpływają również czynniki psychologiczne kształtowane przez system przekazu i pozyskiwania informacji, promocję. Czynniki społeczno-kulturowe decydują w dużym stopniu o poziomie efektywności gospodarki.

Na lokalizację działalności gospodarczej znaczny wpływ wywiera grupa czynników politycznych. Są one zależne zarówno od państwa, jak również od społeczności lokalnych. Czynniki polityczne wynikają z charakteru władzy i reprezentowanych przez nią poglądów, zakresu kompetencji - uprawnień i sposobu sprawowania władzy, stopnia akceptacji władzy przez społeczeństwo. Bardzo ważnym czynnikiem, szczególnie dla inwestycji zagranicznych, jest stabilność polityczna kraju. Na kształtowanie czynników politycznych mogą mieć wpływ uwarunkowania histoiyczne.

Czynniki prawno-administracyjne są w dużej mierze konsekwencją czynników politycznych. Stabilne regulacje prawne warunkuje w znacznym stopniu stabilność polityczna. Inwestorzy zainteresowani są zasadniczo przejrzystością regulacji prawnych, czyli regulacji o niewielkiej liczbie wyjątków i jednakowo traktującej wszystkie podmioty gospodarcze [Olesiński 1998]. Przykładami czynników prawnych mogą być: regulacje związane z zakładaniem przedsiębiorstw, polityką podatkową transferem kapitału z zagranicy, transferem usług itp. Przez czynniki administracyjne rozumie się zasięg wpływu administracji na ustalenia lokalizacyjne. Działania administracji regulują procedury zakładania firm, zasady księgowości, zakres działalności lirm itp. Od poziomu i struktury organizacyjnej administracji (rządowej i samorządowej) zależy jej szybkość i elastyczność działania, będąca jednym z ważniejszych czynników lokalizacyjnych w tej grupie.

Czynniki techniczno-technologiczne wynikają z postępu naukowo-technicznego. Postęp naukowo-techniczny można określić jako zjawisko wielostronne, obejmuje ono bowiem zarówno rozwój nauki, jak i wykorzystanie nowej techniki w sferze materialnej i niematerialnej [Janasz, Leśkiewicz 199.S |.