37183 Snap01

Założenia przyjęte w pracy

wanie nauk przyrodniczych na filozofię przyrody. Zatem problemy związane z wpływem rozmaitych czynników na rozwój teorii przyrodniczych mają drugorzędne znaczenie dla tematu pracy, chociaż pewne kwestie będą poruszone w dalszej części. Zajmuję się bowiem teoriami przyrodniczymi już ukształtowanymi, takimi, które są prezentowane w publikacjach, monografiach czy na wykładach. Taką zaawansowaną teorię można rozpatrywać autonomicznie, abstrahując od uwarunkowań zewnętrznych. Poza tym dalsze jej rozwijanie jest zależne głównie od czynników wewnętrznych, czynniki zewnętrzne odgrywają znacznie mniejszą rolę.

* *

*

Reasumując, w pracy przyjmuję następujące założenia: realnie istnieje rzeczywistość zewnętrzna i niezależna od podmiotu, ta rzeczywistość przynajmniej w pewnych aspektach jest nam poznawczo dostępna, jeden ze sposobów poznawania jest charakterystyczny dla nauk przyrodniczych, które dostarczają nam wiedzy o prawidłowościach rządzących procesami zachodzącymi w świecie fizycznym.

Jak już wspomniałam, nie jest możliwe podanie niepodważalnych argumentów na rzecz powyższych stanowisk. Jak się jednak wydaje, są to najprostsze z założeń, w ramach których jesteśmy w stanie wyjaśnić sukcesy, jakie odnosimy w coraz lepszym poznawaniu i rozumieniu otaczającej nas rzeczywistości. Postępy nauk przyrodniczych, filozofii nauki, filozofii wskazują, że te założenia się uprawdopodabniają. Należy również pamiętać, że konsekwencją odrzucenia realistycznej interpretacji nauk przyrodniczych są koncepcje subiektywistyczne, w których brakuje stałych punktów odniesienia.

2. Filozofia przyrody jako nauka filozoficzna

|    Rozważania zagadnień dotyczących tematu pracy trzeba po

przedzić próbą odpowiedzi na paradoksalne, z pewnego punktu < widzenia, pytanie, czy w ogóle jest sens mówić o filozofii przyrody²² jako aktualnie istniejącej dyscyplinie filozoficznej. Odpowiedź na to pytanie nie jest wcale oczywista i jest uwikłana w co najmniej dwa i rozmaite konteksty. Pierwszy jest uwarunkowany istnieniem nauk przyrodniczych, które wyrosły z filozofii i przejęły szereg zagadnień przedtem w niej badanych. Można więc zastanawiać się, czy są takie, dotyczące przyrody problemy, których nauki przyrodnicze nie są w stanie badać, a które są ważne dla współczesnego człowieka. Drugi kontekst jest związany z istnieniem różnorakich dyscyplin i teorii filozoficznych, które podejmują problemy dotyczące rozmaitych aspektów świata materialnego. Powstaje więc również pytanie, czy jest sens mówić o samodzielnej dyscyplinie filozoficznej, jaką miałaby być filozofia przyrody. Co więcej, termin filozofia przyrody jest obecnie używany w swym pierwotnym znaczeniu prawie wyłącznie w neotomizmie. Poza neotomizmem albo w ogóle został zarzucony, albo określa się nim badania nad wynikami nauk przyrodniczych, bądź ostatnio ekoetykę.

W tym rozdziale wskażę szereg problemów, których nie są w stanie opracować ani nauki przyrodnicze, ani takie dyscypliny filozoficzne, jak teoria bytu, antropologia czy filozofia przyrodoznawstwa, a które dotyczą świata materialnego, a zatem mogą stać się przedmiotem filozofii przyrody - autonomicznej dyscypliny filozoficznej. Następnie przedstawię najczęściej współcześnie spotykane sposoby

²² Termin filozofia przyrody był używany przez scholastyków średniowiecznych. Pisma Arystotelesa z zakresu badań nad przyrodą są zatytułowane „Fizyka”. Św. Tomasz używał również nazwy fizyka, a także nauka naturalna bądź filozofia naturalna. W czasach nam bliższych z reguły stosowano określenie kosmologia, czasem z przymiotnikiem - filozoficzna.