37844 Obraz0 (86)

56

jest skutecznym sposobem ich zwalczania, bez najmniejszej szkody dla innych owadów.

H₂, katalizator

CH₃(CH₂)tC =C(CH₂)i2 ch₃

> = <

CH₃(CH₂)₇

H

(CH₂),₂CH₃

H

cis-9-trikozen

feromon seksualny muchy domowej

Przyłączenie kwasów do alkenów

Do wiązań podwójnych C = C i potrójnych C = C można przyłączać kwasy, np. HCL HBr lub H2ŚO4 albo nawet tak slaby kwas, jakim jest woda. Ograniczymy się do omówienia reakcji z alkenami, bo przyłączanie kwasów do alkinów nie ma godnego uwagi znaczenia praktycznego ani teoretycznego.

Prostym przykładem przyłączenia kwasu jest reakcja bromowodoru z etylenem:

CH₂-CH₂ + HBr -- CH₃CH₂Br

bromoetan (bromek etylu)

Podobnie reagują inne kwasy protonowe i dlatego możemy posłużyć się ogólniejszym równaniem:

CH₂=CH₂ + HX -1 CH₃CH₂X

Przy przyłączaniu kwasów do alkenów o dłuższych łańcuchach węglowych pojawia się problem kierunku reakcji. Na przykład, przyłączenie chlorowodoru do propenu mogłoby prowadzić do utworzenia l-chloropro-panu albo 2-chloropropanu. Okazuje się, że wyłącznym produktem reakcji jest 2-cfaloro-propan a 1-chloro pro panu w ogóle nie można otrzymać przez przyłączenie HC1 do propenu.

a

CH₃CH = CH₂ + HCl -► CH3CHCH3

2-chloropropan

Kierunek przyłączenia kwasów do alkenów można przewidywać na podstawie reguły Markownikowa. Reguła ta brzmi:

Podczas przyłączenia kwasów do alkenów reszta kwasowa przyłącza się do tego atomu węgla, przy którym jest mniej atomów wodoru.

Na podstawie reguły Markownikowa możemy przewidywać, że produktem reakcji metylopropenu z chlorowodorem jest 2-chk>ro-2-metyk>propan:

CH3C-CH2 + HCl

CH₃

-1 CH3CCH3

Cl

2-chloro-2-metylopropan

Reguła Markownikowa pochodzi z połowy XIX w. i jest jednym z najstarszych uogólnień w chemii organicznej. W tamtych czasach była to reguła czysto empiryczna, czyli oparta na obserwacjach doświadczalnych bez teoretycznego uzasadnienia. Obecnie wiemy, że kierunek przyłączenia kwasów do alkenów wynika z mechanizmu tej reakcji

W rozdz. 2.10 i 2.11 poznaliśmy reakcje rodnikowe. Na przykładzie reakcji kwasów z alkenami po raz pierwszy spotykamy jony jako produkty pośrednie reakcji związków organicznych. Stechiometryczne równania tych reakcji nie pozwalają nawet się domyślać, że przebiegają one z udziałem kationów, których dodatni ładunek znajduje się przy atomach węgla.

Przyłączenie kwasów polega na dwóch następujących po sobie reakcjach. Najpierw do atomu węgla przyłącza się proton z kwasu i powstaje karbo-kation a w następnej reakcji do karbokatkmu przyłącza się anion kwasu:

CH₂“ CHj + H⁺ -1 CH3CH2

karbo kation etylowy