38339 Zdjęcie1373

	pifcMt	u dwo wielkie lAliAle
A In	(ty W	łwyśnili' 4 * *h UW*"*
mit;	p rtjwy	|* czy W Hokeje jedynie
(}JM	formy	rodml obejmuje cale prawo karot!
drufi	«nn	cywilne, handlów*, proceduralne, ad-
minislncyjne 1		konstytucyjne, abstrahując od prze-
plsów	karnych.	jakie ewentualnie mogą się w nich

znajdować

Jlstnlrjc solidamo.<6 społeczna, która pochodzi st(|d, ii pewna IW stanów świadomości jest wspólna wszystkim członkom tego samego społeczeństwa, Jej to wialnie materialnym wyrazem jest prawo represyj. ne, w każdym razie w swoich zasadniczych rysach. Rola, jaką taka solidarnoić gra w ogólnej integracji społeczeństwa, zalety, oczywiide, od większego lub mniejszego zakresu żyda społecznego, objętego 1 re-piłowanego przez wspólną świadomość, Im więcej rozmaitych stosunków iwladomoić ta naznacza swoim wpływem, tym więcej wytwarza ona więzi, łączą, cych jednostkę z grupę, tym bardziej w rezultacie zwartotó społeczna pochodzi wyłącznie i tego źródła I nosi na sobie jego ility Ale, z drugie) strony, liczba owych stosunków urna jest proporcjonalna do liczby represyjnych przepisów. Określając więc, jakim {rag. mantem aparatu prawniczego jest prawo karne, zmierzymy tym samym względne znaczenie takie] solidarności Postępując w ten sposób, nie uwzględnimy wprawdzie pewnych elementów świadomości zbiorowej, które z powodu swej mniejszej siły 1 swojej nieokreśloności pozostają obce prawu represyjnemu, przyczyniając się jednak do zapewnienia harmonii społecznej; są to elementy, ochraniane przez kary, wymierzane w rozproszeniu przez wszystkich członków społeczeństwa. Ale tak samo jest z Innymi częidami prawa. Nie ma wśród nich takiej, która nie byłaby uzupełniani przez obyczaje, i ponieważ nie ma powodu przypuszczać, że stosunek między prawem a obyczajami nie jest jednakowy w tyc różnych dziedzinach, nasze pominięcie nie zagnia zniekształceniem wyników porównania . •

, _wm charakter lankcjl restytucyjnej wystarcza, pokan^, ie solidarność społeczno, jakiej to pro* Ho odpowiada. Jest zupełnie innego rodzaju.

CtcM szczególną tej sankcji Jest tą to nlt Jest ona pokutnicza, ale sprowadza się do prostego przywrócenia stanu. Człowiekowi, który pogwałcił prawo łub prawa nie znał, nie jest zadawane cierpienie, proporcjonalne do kary godności czynu, ale skazuje się go po prostu na podporządkowanie się prawa Jeżeli są już jakieś fakty dokonane, sędzia przywraca je do stanu, w Jakim powinny by się znajdować. Stosuje on prawo; nie stosuje kar. Odszkodowania nie mają charakteru karnego, będąc tylko środkiem powrotu do przeszłości w celu odtworzenia jej w miarę możliwości w normalnej formie. P. Tarde wierzył, co prawda, ie skazanie na pokrycie kosztów sądowych jest czymś w rodzaju cywilnej kary, spadającej na stronę, przegrywającą proces K Ale słowo „kara”, użyte w takim znaczeniu, ma już wartość tylko metaforyczną. Ażeby można było mówić o karze, musi istnieć jakaś proporcjonalność kary do przewinienia, a koniecznym tego warunkiem jest stanowcze ustalenie stopnia powagi tego ostatniego. Otóż w rzeczywistości człowiek, przegrywający proces, pokrywa koszty sądowe nawet wówczas, gdy jego intencje były najzupełniej czyste, a jedyną winą była niewiedza. Uzasadnienie tego przepisu wydaje się całkiem inne: ponieważ sprawiedliwość nie jest wymierzana bezpłatnie, uchodzi za słuszne, aby koszty spadały na tego, kto doprowadził do ich powstania. Możliwe zresztą, że perspektywa takich wydatków powstrzymuje nierozważnych powodów, ale to jeszcze za mało, aby je uznać za karę. Strach przed ruiną, która idzie zwykle w ślad za lenistwem i niedbalstwem, może uczynić kupca aktywnym i pilnym, a przecież ruina nie jest — w ścisłym tych słów znaczeniu — sankcją karną za jego błędy.

Uchybienie normom prawa restytucyjnego nie Jest nawet karane karą rozproszoną, karą, wymierzoną

i Tarde: CrimincUU comparH, a. 113, Parta, F. Alcan.

W