38419 P1180340

116 Tadnsz MalinoiDfki

Ryc. 14. Vixmon, par. Fjaere, akr. Aust-Agder (Norwegia). Fragmenty popiel-racy toczkowej”. Fot. z archiwum Uniwersyteckich Zbiorów Starożytności w Oslo

ogólnej postaci i bez form ceramicznych. Dalszy jej rozwój na Pomorza. zwłaszcza na Pomorzu Wschodnim, wykazuje — moim zdaniem — logiczny układ ewolucyjny. Poza pierwszym impulsem rozwój popielnic twarzowych kultury pomorskiej był przypuszczalnie zupełnie niezależny od równolegle dokonującego się rozwoju popielnic twarzowych kultury nordyjskiej;

6. odnośnie do popielnic domkowych trudno jest wskazać na zależność pojawienia się ich w kuiturze pomorskiej pod wpływem wcześniej datowanych okazów występujących w kulturze nordyjskiej. Nie znaczy to bynajmniej, że zjawisko to w obydwu kulturach nie jest ze sobą w jakiś sposób związane.

Kwestia 3 — znaleziska sambijskie i zachód ni omazurskie oraz zachódnioukrairiskie a wscbodniopomorskie. Kolejne, choć niezbyt liczne skupisko popielnic twarzowych (a także „Oczkowych”) znane jest w cza-

sie, który może być brany w rachubę, w obrębie kultury kurhanów za-chodniobałtyjskich, ściślej w jej grupie sambijskiej i zachodniomazur-skiej. Popielnice te występują w grobach skrzynkowych, nierzadko wie-lopopiclnicowych, datowanych najczęściej ogólnie na wczesną epokę żelaza, najwcześniej zaś na I fazę rozwojową kultury kurhanów zachod-

Ryc. 15. Bringioaermoen, par. Fjaere, okr. Aust-Agder (Norwegia). Popielnica twarzowa. tfrp B. Skjeltcik

niobałtyjskich, synchronizowaną z okresem halsztackim D **. Są to więc okazy młodsze, często wyraźnie też typologicznie nawiązujące (ryc. 16) do popielnic twarzowych kultury pomorskiej, z której zostały przejęte wraz i m. in. niejednokrotnie wielopopielnicowymi grobami skrzynko-

" Ł. Okulicz. Kultura kurhanów zacfcodniohaltyjjku* w» wczerne; epoce żelaza, Wrocław — Warszawa — Kraków 1970. passim, lecz zwłaszcza s. M—UL Por. takie M.Gimbutai. A surooy of the Broaze Age cułtur* m the zoatheasteni Bałfic area. Swiatowit, Ł 23: 1060, s. 408, ryc. 10.