38425 s100 (4)

latem przez obszar, na którym w poszyciu rośnie przytulia, po chwili jest się oblepionym małymi zielonymi nasionkami, które przyczepiają się jak rzepy. Jest to chyba najprostszy sposób zdobycia kawy, ponieważ nasiona te, uprażone i roztarte, są jedną z jej leśnych namiastek. Lepką młodą łodygę można, zanim pojawią się na niej nasiona, gotować jak szpinak, chociaż nie jest najsmaczniejsza.

Rdest ostrokończysty (Polygonum cuspidatum)*, (Reynoulria japonica)*. Ogrodowa odmiana tego gatunku została sprowadzona do Europy w pierwszej połowie XIX wieku. Później w wielu miejscach zdziczała i rozprzestrzeniła się na znacznych obszarach. Znam ogrodnika, który próbował usunąć z części swojego ogrodu ten uciążliwy chwast. Udało mu się to dopiero, kiedy sięgnął po piłę łańcuchową i miotacz ognia! Dla człowieka lasu jest to jednak użyteczna roślina. Młode kiełkujące pędy można zbierać i gotować albo dusić na parze jak szparagi. Nie smakują one jak szparagi, lecz mają własny, ostry, niepowtarzalny smak. Skórkę i wewnętrzne, zielone ścianki łodygi można zeskrobać z włóknistych jak u bambusa wewnętrznych ścian i wykorzystać je jak rabarbar. Kiedy po raz pierwszy próbowałem to zrobić, skorzystałem z przepisu na szarlotkę z rdestu, w którym farsz sporządza się z odartej ze skórki rozbitej tłuczkiem łodygi. Szarlotka była pyszna, ale zupełnie nie nadawała się dojedzenia, farsz bowiem był jak z drewna, zupełnie jakbym rozbił dojrzały pęd bambusa. Jak najlepiej przygotuj rdest przed użyciem, oczyść łodygę i rozbij ją jak najdokładniej. Ma ona doskonały smak, który przynosi miłą odmianę pojedzeniu „dzikiej”, zwykle o raczej niskich walorach smakowych, żywności. Rdest wężownik (Polygonum bistorta)*. Z tej pospolicie występującej na wyżynnych podmokłych łąkach rośliny można robić sałatki lub wykorzystywać jąjako jeden ze składników gulaszów i zup. Jadalny jest również jej korzeń, lecz trzeba go uprzednio wymoczyć, a następnie upiec. Jest on jednak znacznie bardziej użyteczny jako lek. Ususzony i starty na proszek może być stosowany jako zasypka lub napar do leczenia zranień i zapobiegania krwawieniu. Napary i wywary mają silne właściwości ściągające i są skutecznym środkiem powstrzymującym biegunki. W Europie rdest był powszechnie stosowany w wypadku ukąszenia przez żmiję, a przez Indian również przy użądleniach i ukąszeniach owadów.

Róża dzika, szypszyna (Rosa canina)*. Dzika róża dostarcza pod postacią swoich owocni¹ bardzo ważnego pokarmu. Są one wyjątkowo bogate w witaminę C. Niestety, dużo czasu zabiera ich zbieranie i przygotowywanie do spożycia. Dzięki jasnopomarańczowej barwie są z daleka widoczne na przysypanych śniegiem krzakach. Stanowią wtedy miły widok dla każdego, kto wędruje zimowym szlakiem. Zaparzone liście i owocostany sąjednąz najlepszych herbat o właściwościach uspokajających. Owocnie można jeść surowe lub przyrządzone w jakiś sposób, ale przed użyciem trzeba usunąć z nich pokryte włoskami niełupki², ponieważ mogą one działać drażniąco na przewód pokarmowy.

Rukiew wodna (Nasturtium officinale)*. Ta roślina doskonale nadaje się na sałatkę, tylko przed użyciem powinna być dobrze umyta. Od podobnej do niej rzeżuchy gorzkiej można ją odróżnić po pozbawionych ząbków krawędziach liści i po mniej regularnie prążkowanej łodydze.

Rumian szlachetny (Anthemis nobilis)*. Nazwa dobrze znana z opakowań ziołowych herbatek stojących na aptecznych półkach. Rumiankowa herbata ma kojące i uspokajające właściwości, zapewnia dobry sen wędrowcowi, którego po zmaganiach przy budowie szałasu bolą mięśnie. Rumian można również stosować pod postacią naparu jako środek bakteriobójczy o umiarkowanym działaniu. Zbieraj rośliny, które kwitną (takie są najlepsze) i susz je w ocienionym miejscu.

Rzeżucha łąkowa (Cardamine pratensis)*. Rzeżucha to jeden z moich ulubionych kwiatów. Stanowi ona pewny zwiastun wiosny. Jest również rośliną pokarmową: zawiera dużo witaminy C i stanowi doskonały dodatek do biwakowych sałatek, nadając im lekki pieprzowy posmak, zbliżony trochę do smaku rukwi.

Słonecznik bulwiasty, topinambur (Helianthus tuberosus). Słonecznik bulwiasty, bardzo podobny do słonecznika zwyczajnego, osiąga wysokość 2-3 metrów. Jadalne są jego bulwy. Zbiera się je od późnej jesieni do wczesnej wiosny. Mają rozmiary przeciętnego ziemniaka, można je jeść surowe lub piec, gotować, smażyć, tak samo jak ziemniaki. Tam, gdzie występują, są dla ludzi walczących o przetrwanie ważnym źródłem pokarmu.

Soliród zielny (Salicornia europaea)*. Ta smaczna roślina rośnie na solnisko-wych mokradłach i w strefie przybrzeżnej lagun. Należy zbierać tylko zdrowe, szmaragdowozielone osobniki. Gotuje się je na parze lub w małej ilości wody przez mniej więcej dziesięć minut. Soczyste zielone części roślin wyciąga się zębami z włóknistej łodygi. Nie zapomnij jednak ostrzec swoich kolegów, że roślina ta, zawierająca bardzo dużo sody, może w dość szczególny, choć nie niebezpieczny sposób wpływać na funkcjonowanie układu pokarmowego.

Sosna (Pinus spp.)*, sosna orzechowa (P. cembroides var. monophylla). Sosny są jednym z najważniejszych naturalnych źródeł pokarmu. W wielu różnych częściach świata łyko i biel³ ususzone, a potem zmielone na mąkę, były przez stulecia, w czasach głodu, wykorzystywane jako żywność. Ta mąka jest bardzo pożywna, ale zawierające ją potrawy mają intensywny sosnowy smak, który trzeba starać się stłumić innymi smakowymi dodatkami. Młode sosnowe igły można zanurzyć w gorącej wodzie i otrzymać powszechnie znaną herbatkę ziołową, bogatą w witaminy C i A. Nigdy nie gotuj igieł na herbatę, zmniejszasz bowiem w ten sposób ilość zawartej w nich witaminy C. Sosna jednoigłowa jest jeszcze bardziej przydatna z powodu jej słynnych orzeszków piniowych. Te orzeszki to w rzeczywistości nasiona. Wszystkie gatunki sosen wytwarzają nasiona ukryte w szyszkach, ale tylko nieliczne mają te nasiona na tyle duże, żeby opłacił się trud zbierania ich. Gromadzi

101

1

   Owocnia - mięsista ściana dojrzałej zalążni (przyp. tłum.).

2

   Niełupka - pojedynczy, niepękający, suchy owoc (przyp. tłum).

3

Biel - w starszych pniach zewnętrzna część drewna, tzw. drewno miękkie. Główną funkcją bieli jest przewodzenie wody (przyp. tłum.).