39136 P1040027

powierzchnie miernicze. Płytki użyte powinny być odłożone na wieczko pudełka, tak aby napisy były widoczne.

Po skończonym pomiarze płytki należy umyć w benzynie ekstrakcyjnej, następnie osuszyć i zakonserwować wazeliną do narzędzi, nie dotykając po-wierzchni mierniczych gołą ręką.

Określenie granicznego błędu stosu płytek wzorcowych

Zakładając, że rozkłady odchyłek wymiarów płytek wzorcowych przy ich produkcji mają charakter normalny, można obliczyć błąd graniczny wymiaru stosu jako sumę geometryczną błędów poszczególnych płytek. Za błędy graniczne płytek wzorcowych przyjmuje się wartości odchyłek długości płytek f_L, które można ustalić na podstawie tabl. 2.2.

(2.4)

^Ai - ±. £(/y²

\ i-i

W przypadku, gdy komplet płytek wzorcowych nie ma świadectwa i jest bardzo często eksploatowany, bardziej miarodajnym określeniem błędu granicznego stosu jest suma algebraiczna błędów poszczególnych płytek:

(2.5)

Pomiar przy użyciu płytek wzorcowych

Przy wykonywaniu różnego rodzaju pomiarów przy użyciu płytek wskazane jest korzystanie z zestawów znormalizowanych przyborów do płytek wzorcowych. Wyróżniamy zestawy: pełny, pomiarowy, traserski. Ułatwiają one pomiar i rozszerzają zakres zastosowania płytek wzorcowych. W skład zestawu wchodzą takie przybory jak np. [3]:

—    uchwyt do płytek wzorcowych MLUb,

—    wkładki płasko-walcowe MLUc,

—    wkładki płasko-ścięte    MLUe,

—    wkładki płasko-równoległe MLUd itp.

Na rysunku 2.3 pokazano pomiar długości za pomocą płytek wzorcowych i liniału krawędziowego. Przedmiot mierzony P oraz stos płytek wzorcowych A ustawia się obok siebie na płytce interferencyjnej lub stalowej płycie mierniczej 1. Liniał krawędziowy 2 służy do porównania wysokości h przedmiotu mierzonego z wysokością stosu płytek wzorcowych A. Należy tak dobrać stos płytek Wzorcowych A, aby pod liniałem krawędziowym opartym o przedmiot Li stos płytek nie było widać szczeliny świetlnej. Brak szczeliny świetlnej pozwala przypuszczać, że mierzona wysokość h jest równa wymiarowi stosu płytek | dgjcł&dnością ± 1 pm.

Niedokładność pomiaru można policzyć za pomocą wzoru Aft = ±[|Ai4|+ |AS| + |A K\ + ,|Ap|]

(2.6)

gdzie:

A S — niedokładność oceny szczeliny świetlnej - przyjmuje się ±1 pm,

AA — graniczny błąd stosu płytek wzorcowych,

AK — odchyłka prostoliniowości liniału krawędziowego,

Ap — odchyłka płaskości płytki interferencyjnej lub płyty pomiarowej.

Na rysunku 2.4 pokazano pomiar wymiarów wewnętrznych za pomocą płytek wzorcowych. Pomiar polega na takim dobraniu stosu płytek A, aby z ledwo wyczuwalnym luzem mógł być wsadzony w rozwarcie B mierzonego przedmiotu P. Przy pewnej wprawie możliwe jest wyczucie luzu pomiędzy stosem płytek i mierzonym przedmiotem z dokładnością do ± 1 pm.

Niedokładność pomiaru określa się na podstawie następującej zależności:

AS = ±[|AA| + |AS|]    (2.7)

gdzie:

A A — graniczny błąd stosu płytek wzorcowych,

AS — niedokładność oceny luzu pomiędzy stosem i przedmiotem — przyjmuje się ± 1 pm.

Na rysunku 2.5 pokazano schemat pomiaru otworu. Wkładki płasko-walcowe 2, wraz z dobranym stosem płytek wzorcowych A, mocowane są w uchwycie do płytek 1. Taki zestaw wkładany jest do mierzonego otworu z luzem ledwo wyczuwalnym. Mierzona średnica wynosi

D - A+ 2g

gdzie g — grubość wkładki płasko-walcowej.

(2.8)

19