40564 skanuj0005 (81)

zmienia środowisko rówieśnicze, instytucje wychowujące i wychowawców, nie zmienia natomiast rodziny, z wyjątkiem wypadków, gdy ulega ona rozbiciu.

Jednym z podstawowych elementów konstytuujących rodzinę jest wspólny system wartości małżonków będący istotnym składnikiem tworzonej przez nich mikrokultury rodziny. Konflikty w sferze wartości między małżonkami czy później między pokoleniami powodują napięcia, które wpływają niekorzystnie na wypełnianie przez rodzinę szczególnie funkcji socjalizującej i funkcji psychohigienicznej. Stanowią one zagrożenie nie tylko dla prawidłowego przebiegu procesu internalizacji norm, wartości i wzorów postępowania, lecz również stanowią zagrożenie dla zdrowia psychicznego członków rodziny. \

Każda rodzina tworzy własny system wartości obejmujący zarówno wartości niższe, użytkowe, jak i wyższe, nadające sens życiu. Jest to system wartości wspólnych przede wszystkim dla współmałżonków, a następnie także i dla dzieci. Jednak nie wszystkie wartości uznawane przez jednostkę wchodzą do systemu wartości wspólnych. Zastanówmy się zatem, jak powstaje system wartości w rodzinie?

System ten jest tworzony przez małżonków zasadniczo w pierwszej fazie małżeństwa, choć w okresie poprzedzającym małżeństwo, jeśli nie trwa on zbyt krótko, kształtują się pierwsze zręby tego systemu. Wartości akceptowane przez przyszłych małżonków stają się zaczątkiem powstającej między nimi więzi. Rozważmy specjalną grupę wartości dotyczącą życia rodziny. Wspomniano już, że przyszli małżonkowie za jedną z naczelnych wartości uważają samo życie małżeńskie, a więc pragnienie dzielenia z kimś radości i trudności dnia codziennego, a przy chęci posiadania dzieci wartością staje się także życic rodzinne, czyli pragnienie życia w gronie najbliższych — współmałżonka i dzieci.

Istnieje ponadto kilka sfer życia małżeńskiego i rodzinnego, z którymi wiążą się określone wartości. Należą tu wartości związane z wzajemnym ustosunkowaniem się członków rodziny do siebie, takie jak miłość małżonków— łącznie ze sferą życia seksualnego — oraz przyjaźń, a także wartości dotyczące rozwoju osobowości członków rodziny i realizacji indywidualnych dążeń. Poza tym są też wartości odnoszące się do pozycji społecznej rodziny (wyznaczonej głównie przez wykształcenie i zawód małżonków) oraz pozycji ekonomicznej (wyznaczonej przez zarobki czy inne dochody, a także przez gospodarność męża i żony). I wreszcie wartości związane z różnymi sposobami spędzania wolnego czasu, a więc z życiem towarzyskim, kulturalnym, uprawianiem sportu itp. Wymienione sfery są podstawowe dla życia małżeńskiego i rodzinnego i dlatego akceptacja ich i związanych z nimi wartości ma istotne znaczenie dla więzi małżeńskiej i spójności rodziny. Zresztą pragnienie realizowania określonych wartości wpływa zazwyczaj na wybór małżonka.

Wartości rodzinne uznawane przez każdego ze współmałżonków w znacznej mierze pochodzą z ich rodzin macierzystych. W okresie dzieciństwa —

246