40580 P1040043

4.2.4.1. Mikroskop odczytowy ze spiralą Archimedesa

Schemat konstrukcyjny i obraz widziany w okularze mikroskopu odczyn wego ze spiralą Archimedesa przedstawiono na rys. 4.8. Budowę mikroskopu odczytowego ze spiralą Archimedesa przedstawia jego schemat konstrukcyjny (rys. 4.8a). Na płytce 1 naniesione są: noniusz 11 zawierający dziesięć działek elementarnych o długości 0,1 mm, przeciwskaz 9 oraz podwójne kresy 12.

Rys. 4.8. Mikroskop odczytowy ze spiralą Archimedesa: aj schemat konstrukcyjny, b) pole widzenia w okularze. 1 - płytka z noniuszem dziesiętnym, 2 - płytka ze spiralą Archimedesa, 3 - obrotowa obudowa płytki górnej. 4 - okular, 5 - obiektyw, 6 - wzorzec szklany, 7 -pokrętło do obracania spirali, 8 — element napędzający obrót obudowy płytki górnej, 9 ~ przeciwskaz, 10 - podzialka obrotowa, 11 - noniusz, 12 - kresy poziome, 13 - kresy milimetrowe wzorca szklanego. 14 - podwójna spirala Archimedesa

Na górnej płytce 2, zamocowanej w obudowie obrotowej 3, nacięta jest podwójna spirala Archimedesa 14 wraz z podziałką obwodową 10 o stu działkach elementarnych. Powiększenie obiektywu 5 jest tak dobrane, aby w płaszczyźnie płytki 1 wielkość działki elementarnej wzorca kreskowego 6 (odległość pomiędzy kreskami milimetrowymi 13) odpowiadała długości noniusźa.

Skok spirali Archimedesa jest równy 0,1 mm, tak więc przy obrocie płytki 2 o pełny obrót wokół osi AB (za pomocą pokrętła 7) łuk spirali przemieszcza się o 0,1 mm, a więc o wartość działki elementarnej noniusźa. Ponieważ w trakcie pełnego obrotu płytki 2, przed przeciwskazem 9 przemieści się 100 działek podziałki obwodowej 10, więc wartość działki elementarnej mikroskopu odczytowego wyniesie 0,001 mm.

Chcąc dokonać odczytu należy tak obracać pokrętłem 7, aby kreska milimetrowa 13, która znajduje się w obszarze noniusźa (na rys. 4.8b kreska opisana liczbą 53), została symetrycznie objęta liniami podwójnej spirali 14 w miejscu ograniczonym podwójnymi kreskami poziomymi 12.

Odczytujemy wskazanie 53,1754. Całkowitą liczbę milimetrów określa liczba opisująca kreskę milimetrową znajdującą się w obszarze noniusźa (53).

odczytujemy na noniuszu (jest to w tym przypadku , • -2’ .    ^{1 ty}.^slęczne części milimetra wskazuje przeciwwskaz 9 na

Tnttmthl°^b^^0d?ir^eJ ,^l° ^{(W preZentowanym} Prądzie jest to liczba 75).

. ^rp0 ziałkę elementarną mikroskopu odczytowego można odczytać dziesięciotysięczne części milimetra (w przykładzie liczba 4).

42.4.2. Niepewności maksymalne pomiarów za pomocą mikroskopu

Przy poprawnie przeprowadzonym pomiarze jego niepewność nie powinna przekraczać wartości obliczonych za pomocą wzorów podanych w tablicy 4.1.

Tablica 4.1

Mierzony parametr	Mikroskop warsztatowy Pomiar głowicą			Mikroskop uniwersalny Pomiar
	goniometryczną	rewolwerową		z nożykami		bez nożyków
Długość w kierunku wzdłużnym	(< ^L , H { 28 3000)	i	L L HL\ 6+— +-i 28 3000j	±	50 4000J	±(3+A+JL^ V 30 4000
Długość w kierunku poprzecznym	I HL V T i4 ioooJ		' L ( HL\ ^+ 14 1000J	(. L . HL\ ± 3+—+-1 50 2500j		V 30 2500)
Średnica wałka gładkiego	H- 00 vo lt^	±	N)	±	Hi	'K) |
Średnica podziałowa gwintu	H	±	H)	±	(^3*i) |	•KH
Skok gwintu	*(^5-^5^]	±				1pf
L - długo	ść mierzonego przedmiotu [mm], H — grubość przedmiotu [mm]

43. PRZEBIEG ĆWICZENIA I OPRACOWANIE WYNIKÓW Wykonanie ćwiczenia obejmuje:

-    sprawdzenie poprawności ustawienia mikroskopu (poziomowanie),

*“ sprawdzenie płynności ruchu sań w kierunku * i y oraz płynności przesuwu ramienia tubusu,

-    przećwiczenie czynności regulacyjnych przy przygotowaniu mikroskopu do pomiaru płaskiego przedmiotu mocowanego na stole mierniczym, ^

" Praygotowanie mikroskopu do pomiarów wałka mocowanego w kłach,

-    pomiar kąta za pomocą głowicy goniomehycznej i stołu obrotowego,

49