41625 IMGt34

Ipjppwiedni poziom myślenia abstrakcyjnego, krytycznego, myślenia | kjtegoriach systemowych, oraz myślenia uwzględniającego funkcjonalne związki;

-    dyspozycje psychiczne sprzyjające samodzielnemu rozwiązywaniu problemów oraz kreatywność i elastyczność w ich rozwiązywaniu;

-    umiejętność współdziałania w wykonywaniu zadań grupowych.

Z uwagi na ograniczoną zazwyczaj kompetencję językową osoby z uszko-dzonym słuchem należy tworzyć warunki dydaktyczne umożliwiające nabywanie wymienionych dyspozycji.

Dla młodzieży niesłyszącej szczególne znaczenie ma wykorzystanie metod poglądowych w preorientacji zawodowej i w procesie nauczania przyszłych czynności zawodowych, ze względu na koncentrowanie się przede wszystkim na doznaniach wzrokowych. Ważne znaczenie mieć tu będą hospitacje zakładów pracy, praktyki zawodowe oraz praktyczna nauka zawodu np. w placówkach usługowych. Młodzież niesłysząca jest z reguły skazana w swojej aktywności poznawczej głównie na spostrzeżenia wzrokowe, więc przede wszystkim na odbieranie tego co zewnętrzne, konkretne, mjczęściej, z mniej lub bardziej ograniczoną wiedzą o istocie postrzeganych rzeczy, zjawisk i procesów, przy czym spostrzeżenia te są zabarwione bardzie; emocjami niż rzeczowym podejściem. Stąd, poza zdobytą, także w trakcie praktyki, wiedzą o istocie samego zawodu oraz konkretnych czynnościach zawodowych, wychowanek powinien wykształcić postawę, opartą na przesłankach rzeczowych i zarazem logicznych, zdając sobie sprawę ze swoich ograniczeń i możliwości.

W związku z ograniczoną najczęściej sprawnością językową wielu osób z uszkodzonym narządem słuchu istotną rolę w uczeniu się zawodu spełnia organizacja praktycznego nauczania zawodu, oraz zasady i metody w nim stosowane¹ .

W sytuacji przyszłego zatrudnienia na wolnym rynku pracy wychowanek jlż od samego początku nauki musi sobie zdawać sprawę, że bezwzględnie fhowiątywać go będzie uprzejmość wobec współpracowników, a szczegól-^ty kontakt z klientami; że jeżeli czegoś nie będzie wiedział i aby zapo-|8eg szkodom lub zniszczeniom, powinien umieć zapytać, poprosić o wyja-

jyp«j Ittł• ft, Gehórlottchkeii, (w.) Berufliche Rehabililalion junger Menschen.

Berwfiiberatung und Ausbildung, DKF Multimedia, Hochheim

M. Z i | c i n &-B a n e k_f Z zagadnień surdopedagogiki zawo-

śnienie; powinien także dbać O ład i czystość w miejscu pracy. W konkurencji wśród równych sobie” wygrywać będą nie tylko osoby bardziej kompetentne, ale i bardziej prospołeczne.

Najlepszym sposobem prowadzenia orientacji zawodowej, poza obserwacją konkretnej pracy w zakładach pracy, są różnego rodzaju opracowania w postaci filmów, zdjęć fotograficznych, folii, wykresów, uzupełnianych krótkimi charakterystykami, a także wspólne omawianie, uprzednio przeprowadzonych i zapisanych na taśmach kamery wideo, hospitacji w zakładach pracy.

Analogicznie, przygotowanie do konkretnej już pracy wymaga uprzedniego bezpośredniego zapoznania się wychowanków z przyszłymi czynnościami zawodowymi w zakładzie usługowym bądź fabryce.

Jak wspomnieliśmy, czasy, w których zawód można było przejmować na zasadzie dziedziczenia społecznego, np. od swego ojca, albo zgodnie z pewną tradycją, bezpowrotnie minęły. Poza indywidualnymi preferencjami, także możliwości uczenia się w naszym kraju zawodu najbardziej odpowiadającego konkretnemu, indywidualnemu niesłyszącemu są ograniczone. Wśród zawodów najbardziej odpowiednich dla osób z uszkodzonym słuchem można by wymienić przede wszystkim zawody usługowe: związane z obróbką (także artystyczną) drewna, metali, tworzyw sztucznych; produkcją tekstylną; z przygotowywaniem żywności (np. cukiernika); z techniką dentystyczną; prace w laboratoriach, w biurze.

Zasadą jednak jest, aby pizy wyborze zawodu dla osoby z uszkodzonym słuchem, nie stanowił on dla niej (i dla innych współpracowników) dodatkowego, nadmiernego obciążenia, np. związanego z koniecznością porozumiewania się z wieloma ludźmi (w tym także przez telefon); aby nie zagrażał zachowanym resztkom słuchu; aby nie zagrażał niesłyszącemu i współpracownikom z uwagi na przystosowanie maszyny wyłącznie do sygnalizacji dźwiękowej. Praca nie powinna także mieć charakteru rutynowo powtarzalnych czynności, gdyż wtedy nie zmusza ona niesłyszącego do aktywności myślowej, zaś w razie konieczności zmiany dotychczas wykonywanych czynności, co dziś coraz częściej jest regułą a nie wyjątkiem, występować będą w tym względzie adaptacyjne trudności prowadzące w konsekwencji de. utraty pracy.

W procesie przygotowywania do pracy i zatrudnienia absolwenta r ¹ specjalnej, w kontaktach z przyszłym pracodawcą należy uwzględniaj pujące postulaty: