41783 Zdjęcie693

wadzali srebro z Hiszpanii. W średniowieczu wydobywano srebro w Czechach, Szwecji, na Węgrzech, w Hiszpanii, Norwegii i na Morawach oraz na Śląsku.

W XVI w. hiszpańscy kolonizatorzy zrabowali olbrzymie ilości srebra w Meksyku i przewieźli je do Europy. Wówczas produkowano srebro drogą amalgamacji. Metody produkcji z biegiem czasu udoskonalały się. W XIX w. wprowadzono metodę elektrolitycznego wydzielania srebra.

Folie srebrne występują w pozłacarstwie znacznie później.¹⁵ Rękopis Lejdeński, znaleziony w Tebach i będący według E. Bergera ¹⁶ ,"^najstarszym podręcznikiem chemii”, podaje sposoby przygotowania złota i srebra jako farby do wykonywania elementów zdobniczych w malarstwie., na pergaminie. Folia srebrna wymieniana jest w „Manuskrypcie z Lukki”, pochodzącym z VIII lub IX w. (rozdz. 58).

Folie srebrne^polerowąne na wysoki połysk, występują w okresie ro-mańszczyzny na białych zaprawach. Najczęściej spotyka się je w obrazach, rzadziej na rzeźbach." W okresie^ gotyku folie srebrne zaczynają występować w malarstwie sztalugowym na żółtycb^,-a_cząsami nawet na czerwo-jiych I- czarnych podkładach^ pulmentowych. Były one wtedy stosowane' | szeroko do imitacji zbroi i broni oraz do ozdabiania ołtarzy. Poza tym stosowano je wraz z lakierami złocistymi do imitacji fohi złotej. Również w okresie gotyku, a nawet już wcześniej, "folie"srebrne stosowane były w malarstwie sztalugowym jako podłoże w tak zwanym malarstwie pic-tura translucida. W tymże okresie do_laserunków na folii srebrnej stosom ^ jwano czerwone i zielone barwniki. Z zielonych — najczęściej i przede .Wszystkim zieloną miedziankg_t___>

W okresie baroku podkłady pulmentowe pod srebro są żółte, czerwone, fioletowe, szare, niebieskie oraz zielone.¹⁷ Niebieskich laserunków na srebrze nie spotyka się — być może zmieniły swoją barwę._W XVIII w. po- _ jawia się w laserunkach już błękit pruski. W okresie baroku srebrzenie na wysoki połysk stosowane było przede wszystkim do rzeźb. Łączono je ze srebrzeniem matowym oraz z pozłacaniem matowym i na połysk.

Folie srebrne, podobnie jak złote, zawierały w swym składzie pewne domieszki miedzi. Najczęściej wahały się one w granicach od 10 do 20%. Stop srebra w takiej postaci nadaje się do wyklepywania płatków. Są one z reguły grubsze od folii złotej; ich grubość wynosi najczęściej 0,0002 mm (0,2 mikrona). W handlu spotyka się folie srebrne najczęściej o wymiarach 8X8 cm. Pakowane są one w książeczkach po 25 sztuk.

¹⁵ J, Hopliński, Farby i spoiwa malarskie, „Ossolineum”, Wrocław—Kraków 1959, str. 208.

¹⁰ E. Berger, Die Maltechnik des Altertums, MUnchen 1904, str. 248.

17 r_ Straub, T. Brachert, Konseruierung und Denkmalpflege, Verlag Berichthaus, ZUrich 1065, cz. I — Tafelbild; cz. II — Gefasste Holzskulptur und Schnitzaltar.

637