42837 P3109017

Cifit II. Podmioty gospodarcze

blcm samodzielnie gospodarującym i wykonującym swe zadania, w pełni /a to odpowiedzialnym. Niższe jednostki gospodarcze podlegle przedsiębiorstwu tej samodzielności nie posiadają.

Organizacja przedsiębiorstwa państwowego jest określona w statucie. Statui normuje tworzenie zakładów i innych jednostek organizacyjnych przedsiębiorstwa państwowego, system kontroli wewnętrznej, stosunki prawne między jednostkami organizacyjnymi wchodzącymi w skład przedsiębiorstwa oraz zasady występowania w stosunkach prawnych z innymi jednostkami organizacyjnymi.

Przedsiębiorstwa prowadzą działalność zgodnie z zasadami, które wynikąją z ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, stanowiącej, że przedsiębiorstwo jest samodzielną, samorządną i samofinansującą się jednostką gospodarczą.

Samodzielność oznacza, że oigany przedsiębiorstwa państwowego decydują w sposób niezależny o wszystkich sprawach przedsiębiorstwa oraz organizują jego działalność. IV\vnc ograniczenia w samodzielności przedsiębiorstwa wynikają tylko z obowiązujących przepisów prawnych i dotyczą one na przykład finansowania działalności i opodatkowania oraz tworzenia i wykorzystania niektórych funduszy. Mną samodzielność ma przedsiębiorstwo w dysponowaniu swym majątkiem. Może ono sprzedawać lub wypożyczać swe środki produkcji zgodnie z obowiązującymi przepisami. Samodzielność przedsiębiorstwa przejawia się również w tym, że ma ono możliwość organizowania wspólnych przedsiębiorstw z innymi przedsiębiorstwami, nie zawsze państwowymi. Większość przedsiębiorstw może samodzielnie opracowywać i zatwierdzać swój statut, który reguluje strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa oraz inne sprawy związane z. jego działalnością. Przedsiębiorstwo samodzielnie opracowuje i zatwierdza swój plan działalności, który nie jest narzucany przez organy nadrzędne.

Samorządność przedsiębiorstwa państwowego wyraża się tym, że jego załoga uczestniczy w zarządzaniu przedsiębiorstwem oraz stanowi o jego istotnych sprawach. Najważniejszym organem samorządu załogi przedsiębiorstwa jest ogólne zebranie pracowników lub - w większych przedsiębiorstwach - zebranie delegatów załogi. Organy samorządu przedsiębiorstwa wykonują swe zadania niezależnie od administracji, organizacji społecznych oraz organizacji zawodowych i politycznych.

Samofinansowanie oznacza, że przedsiębiorstwo posiadające odrębność ekono-mic/ną pokrywa bieżące wydatki związane ze zużyciem środków produkcji oraz /. wynagrodzeniem pracowników z uzyskanych przychodów ze sprzedaży swoich wyrobów i usług. Z tych przychodów przedsiębiorstwo pokrywa również swe zobowiązania wobec budżetu państwa (np. podatki) lub innych osób prawnych. Istotą samofinansowaniu jest to, że po opłaceniu swych zobowiązań przedsiębiorstwu pozostaje nadwyżka środków finansowych, którą może ono przeznaczyć na swój rozwój (zakup nowych środków pracy lub zwiększenie zapasów surowców i materiałów) lub na dodatkowe wynagrodzenie załogi i cele socjalno-bytowe.

Ze względu na strukturę organizacyjną przedsiębiorstwo państwowe może mieć formę przedsiębiorstwa jednozakładowego lub wielozakładowego. Przedsiębiorstwo jednozakładowe stanowi zwykle zwartą całość terytorialną, samodzielnie gospodarującą i skłudąjącą się - jak suma nazwa wskazuje - z jednego /układu pro-

^Myjncgo lub usługowego. Przedsiębiorstwa wielozakładowe składają się z dwóch ^Bwlęks/cj liczby zakładów położonych w różnych miejscach i spełniających od-Hm /udania. Zakład stanowi wyodrębnioną pod względem techmczno-produkcyj-Hln t usługowym jednostkę organizacyjną. Uprawnienia zakładów wchodzących P«kliul przedsiębiorstwa mogą być bardziej lub mniej ograniczone. W działalności Hfclukcyjncj i usługowej oraz w korzystaniu ze środków produkcji służących jej Mutacji zakład ma w zasadzie takie same uprawnienia jak przedsiębiorstwo. HMklniczą różnicą między przedsiębiorstwem a zakładem jest to, że zakład nie po-Hfl| odrębności ekonomicznej lub odrębność ta jest znacznie ograniczona, oraz Hit zakład nie ma osobowości prawnej. Jednak nie nazwa jednostki organizacyjne! decyduje o tym, czy chodzi o przedsiębiorstwo, czy zakład, lecz te cechy, o któ-iktJi wspomniano.

Przedsiębiorstwa państwowe są tworzone przez odpowiednie organy administracji pań-r itwowcj (np. ministrów, wojewodów), które są nazywane organami założycielskimi.

Przed utworzeniem przedsiębiorstwa organ założycielski powołuje specjalny zespół. K którego zadaniem jest zbadanie potrzeby utworzenia przedsiębiorstwa oraz occtuu czy isl-I aleją warunki do jego powstania. Na podstawie opinii zespołu organ założycielski dccy-| iłuje o utworzeniu przedsiębiorstwa.

/. punktu widzenia charakteru działalności przedsiębiorstwa państwowe mogą być two-[' r/one jako:

■    • przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych:

K|t przedsiębiorstwa użyteczności publicznej.

Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej mają na celu zaspokajać nieprzerwanie bic-I jącc potrzeby ludności. Działające już przedsiębiorstwa państwowe mogą zawierać umo-

■    Wy o podziale lub połączeniu z innym przedsiębiorstwem, co nadaje już funkcjonującym ( przedsiębiorstwom pewne uprawnienia do tworzenia przedsiębiorstw.

\ Nadzór nad działalnością przedsiębiorstw sprawują jedynie organy założyciel-•k u które jednak mogą swe uprawnienia nadzoru przekazać powołanym przez nie Mglnm nudzorczym.

Sektor przedsiębiorstw państwowych stopniowo traci na znaczeniu. Przedsiębiorstwa państwowe są sukcesywnie przekształcane i prywatyzowane, co zostanie omówione w rozdziale 5.7.

5>a6a Spółki

BaCalu Spółka prawa cywilnego

hiWNlunie I działalność spółki cywilnej są regulowane przepisami Kodeksu cywilnego. Do podjęcia działalności w formie spółki cywilnej potrzebna jest pisemna liniowa zawarta przez wspólników, która może być zawiązana bez udziału notariu-aia. W umowie należy określić między innymi cel gospodarczy spółki, np. dzinłnl-