43283 strona (869)

Wrażliwość skóry na rumień, głębokość przenikania UV i skłonność do wytwarzania pigmentu wykazują bardzo duże różnice osobnicze i zmieniają się w ciągu życia. Ta reaktywność musi być brana pod uwagę przy określaniu dawki promieniowania.

Pierwszym kryterium rozpoznawania wrażliwości (tolerancji) skóry na UV jest ocena karnacji skóry. Na karnację składa się ukrwienie skóry, jej barwa i grubość

naskórka.

Im jaśniejsza jest barwa skóry, włosów i oczu człowieka, tym większa jego wrażliwość na powstawanie rumienia. Osoby o ciemnej karnacji, uwarunkowanej genetycznie, wykazują wielokrotnie większą odporność niż osoby o karnacji jasnej.

O głębokości przenikania UV decyduje grubość naskórka. Jest ona większa u mężczyzn. Można ją ocenić dotykiem. U ludzi starszych naskórek często staje się grubszy.

Bardziej obiektywną ocenę wrażliwości skóry niż ocena karnacji daje test biodo-zy i określenie minimalnej dawki rumieniowej (MED). Do niej dostosowuje się czas zabiegów. W pierwszym zabiegu podaje się 1 MED, przy każdym następnym zwiększa się czas o 1/2 MED. Zatem w trakcie kuracji nie powinien występować rumień większy niż pierwszego stopnia (najlepiej gdy pojawia się tylko rumień progowy). Następne dawki UV mogą być podane po ustąpieniu rumienia. Zabiegi stosuje się 3 do 5 razy w tygodniu. Na kurację składa się od 10 do 30 zabiegów. Liczbę tę uzależnia się od obserwowanych wyników leczenia.

Po ekspozycji na promieniowanie UV zmniejsza się wrażliwość skóry na rumień i zwiększa pigmentacja skóry, następuje adaptacja do UV. W wyniku adaptacji reaktywność w lecie i jesienią jest mniejsza niż zimą i wiosną. Wzrastanie tolerancji UV powoduje konieczność zwiększania dawki promieniowania w miarę powtarzanych ekspozycji terapeutycznych.

Czas naświetlań UV-B wynosi od kilkudziesięciu sekund do 15 min. Mają one największą wartość terapeutyczną. Czas naświetlań UV-A wynosi od 2 do 30 min.

W fototerapii dermatologicznej wykorzystuje się miejscowe działanie UV, na obszary skóry, ze zmianami chorobowymi. Są to odpowiednio zabiegi na całe ciało, częściowe lub miejscowe. Pierwsze wykonuje się w pozycji stojącej, gdyż pacjent obracając się umożliwia kierowanie promieni na dowolną część ciała (zabiegi są na ogół kilkuminutowe, więc pozycja ta nie jest zbyt męcząca). Do zabiegów częściowych i miejscowych (pacjent siedzi lub leży) używa się lamp średniej wielkości umieszczonych na statywie lub małych lamp trzymanych w ręce.

Najlepsze wyniki lecznicze w łuszczycy i dla wytworzynia witaminy D uzyskuje się promieniami UV-B. Najszybszą i najbardziej pożądaną pigmentację - promieniami UV-A.

Wskazania

1.    Łuszczyca, którą należy wymienić na pierwszym miejscu, gdyż fototerapia stanowi jeden z podstawowych sposobów jej leczenia.

2.    Krzywica - w tym przypadku naświetlania UV są najczęściej postępowaniem profilaktycznym, rzadziej leczniczym.

3.    Osteoporoza - naświetlania UV prawdopodobnie opóźniają jej wystąpienie i wspomagają leczenie.

88