45392 skanuj0029

224 Ocalenie przez muzykę

do oskarżeń o kabotyństwo, od uczuciowego poddań* do alergicznej odrazy. Rozpiętość wahań jest bardzl znacząca, wskazuje, że dotykamy tu głębokich pokłal dów wrażliwości, podstawowych ludzkich wyborowi U niektórych chęć przekreślenia dzieła, wyrzucenia dd poza obręb ^wiadomości posuwała się aż do odbierania mu wartości czysto muzycznych — stronniczość i bezsilność takiej decyzji świadczą chyba o osobistyni niepokoju.

Z artystycznego punktu widzenia Parsifal jest wyj prowauzgTTiem^o^^    z poprzednich

doświadczeń Wagnera — kompozytora i dramaturga! jest mobilizacją wszystkich_ środków, a zarazem ich wyjątkowo przemyślanym, na swój sposób ascetyczny™ zużytkowaniem. Czuje się tó w samej materii meld| etycznej (skupionej wokół kilku fraz, unikającej nol wych pomysłów), w orkiestrze (uproszczonej, jakby przezroczystej, pozbawionej dźwiękowych jaskrawość Pierścienia), w traktowaniu głosów ludzkich, gdzie na4 wet najbardziej gwałtowna ekspansja rozpylona jest jak gdyby w statycznej, medytacyjnej aurze. Podobl nie dzieje się w sferze dramaturgicznej: historia św. Graala została~sprowadzona do najistotniejszych elal mentów, oczyszczona z anegdoty, zamknięta w trzech kluczowych sytuacjach— trzech aktach; tekst, z mai łymi wyjątkami, unika psychologiczno-metafizycznyćh popisów tetralogii, ale z kolei drążąc uporczywie, rozkładając na włókna sens opowieści, wydobywa z nia| dopowiedzenia wręcz drastyczne, które mit zatrzymał w cieniu.

Wrażenie najbardziej uderzające to rzeczywiści! całkowita jedność strony muzycznej,i poetyckiej, wyczuwalna w każdym momencie i w każdej płaszczy^ nie utworu — słuchający mimowolnie potwierdza, podstawowy cel Wagnera został spełniony ponad spcfl

i to w zupełnie magiczny sposób. Problem M KHW&sd nawiedzający muzykę, a postawiony z taką H| w okresie romantyzmu, zagadka dla kompozyto-poetów, filozofów, hasło tak często powtarzane, B|Wlleniło się w wątpliwy frazes — stosunek słowa Bftwlęku, zdawałoby się, znalazł oto rozwiązanie w flfąi%i» najbardziej fundamentalnej.

B||t to sfera, gdzie krystalizuje się wszelki sens B| przyzywanie tego, czego się nie ma, od czego jest §|tf oddzielonym, gdzie symboliczne uobecnienie odpo-WI ttdi:rrzeczywistemu brakowi, zakreśla kontur tej wy-Mtkującej. na wypełnienie pustki, nazywa ją mitycz-■ll Imieniem i wzbudza ruch pragnienia, wynoszą-B lim brak, tę próżnię z wewnętrznego zamknięcia, I Martwej tożsamości ze sobą, na zewnątrz — ku p miotowi,.;który by był obecnością spełnioną, od-|-ihwłodzią na ludzki głód.

(IpowieŚć sama powtarza ten ruch, jaki rodzi się na ^Bble symboli mowy, opowiada o nieobecności, któ-i'M mii-il zostać pokonana, by życie było w ogóle moż-llWn, u więc w sumie opowiada o obecności, która da-■Mać o sobie tylko brakiem, napięciem pragnienia, ^^■oności.równie „nierzeczywistej”, jak niezbędnej, B|ki której dopiero wszystko staje się realne i zrozu-MlAle.

Hlitaril Graala to poszukiwanie obecności wyprowadzonej z doświadczenia braku, które staje się wie-*i^t| i wtajemniczeniem w świat; poszukiwanie wypeł-łłlnuia dla pustki, które uwalnia jednostkę z nieru-plunncgo uwięzienia w sobie, bo odnosi wewnętrzne niezaspokojenia) do zewnętrznego (rzeczy upragnionej) jak do swego sensu, celu pragnienia. To histo-B narodzin osobowości bohatera, Czystego Głupca, ^H^ledziana zarazem jako narodziny sensowności Bpa, narodziny znaczenia łączącego odtąd osobo-

U W poszukiwaniu...