45437 Obraz (1306)

Rozdział 4

OPERACJE OTWARTEGO RYNKU

Operacje otwartego rynku polegają na zawieraniu transakcji pomiędzy bankiem centralnym a bankami komercyjnymi, których przedmiotem jest kupno lab sprzedaż papierów wartościowych lub dewiz¹, przy czym transakcje te mogą mieć charakter kasowy lub kasowy i terminowy². Inicjatorem tych transakcji jest zawsze bank centralny._Stanowią one interwencję banku centralnego na rynku pieniężnym, a ich działanie sprowadza się do precyzyjnego sterowania ilością pieniądza w obiegu i płynnością sektora bankowego. W celu zwiększenia płynności sektora bankowego bank centralny kupuje od banków komercyjnych papiery wartościowe, zaś w celu zmniejszenia płynności postępuje odwrotnie³. Dzięki tym operacjom bank centralny zwiększa łub zmniejsza zdolność banków do tworzenia pieniądza wkładowego⁴.

Operacje otwartego rynku stanowią obecnie jeden z najczęściej wykorzystywanych przez banki centralne instrumentów polityki pieniężnej. Są to instrumenty o charakterze rynkowym, gdyż bank centralny w tych operacjach - pomimo iż jest ich inicjatorem — funkcjonuje jako podmiot równorzędny w stosunku do innych uczestników tych operacji (banków). Oznacza to między innymi, że stosowanie tego instrumentu musi podlegać regułom mechanizmu rynkowego oraz, że powoduje ono zmianę w .bilansie banku cetifcaŁaego. Jest to również instrument oddziaływania pośredniego, co oznacza, że bank centralny, oferując bankom komercyjnym atrakcyjnTolerty, może jedynie wywoływać ich pożądane zachowania. Dodatkowo, operacje otwartego rynku stanowią instrument kontroli ilościowej, gdyż ich celem jest bezpośrednia zmiana płynności systemu bankowego.

71

1

   Operacje otwartego rynku dokonywane z wykorzystaniem dewiz - z uwagi na swój specyficzny charakter - zostały potraktowane osobno, jako instrumenty polityki kursowej. W dalszej części tego rozdziału przyjęto, iż przedmiotem operacje otwartego rynku są papiery wartościowe denominowane w rodzimej walucie.

2

   P. Szpunar, Polityka pieniężna, PWE, Warszawa 2000, s. 92.

3

   P. Schaal, Pieniądz i polityka pieniężna, PWE, Warszawa 1996, s. 393.

4

   E. Denek, J. Sobiech, J. Wierzbicki, J. Wolniak, Finanse publiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995, s. 188-189.