41271 P1040091 (3)

12.2.4. Sprawdzanie zarysu zęba koła za pomocą ewolwentomierza

Błędem zarysu zęba f_b (rys. 12.11) nazywamy największą odległość mierzoną w kierunku prostopadłym do zarysu teoretycznego, zawartą między rzeczywistym i teoretycznym zarysem zęba.

Do pomiaru służą przyrządy zwane ewolwentomierzami. Na rysunku 12.12 pokazano zasadę pracy ewolwentomierza opartą na toczeniu się bez poślizgu koła zasadniczego 1 po prostej tocznej 2. Koło zasadnicze (a także sztywno związane z nim koło sprawdzane 3)_: obraca się, a listwa toczna 2 wykonuje ruch prostoliniowy.

Rys. 12.12. Zasada działania ewolwentomierza; 1 - koło zasadnicze, 2 - listwa toczna, 3 — kolo sprawdzane, 4 — końcówka pomiarowa

Każdy punkt prostej tocznej (a więc także kulka końcówki pomiarowej 4) zakreśla względem koła zasadniczego ewolwentę teoretyczną odwiniętą z tego koła. Ewolwenta teoretyczna (tor kulki pomiarowej) jest porównywana z żary' sem rzeczywistym zęba. Błędy (powiększone kilkaset razy) mogą być zarejeS' trowane jako wykres na papierze lub obserwowane jako wskazania czujnik* Przy bezbłędnym zarysie pisak rejestratora kreśli linię prostą. Ogólny widok ewolwentomierza VG-450 firmy Zeiss pokazano na rys. 12.13. Mierzone kol° 6 jest mocowane na trzpieniu pomiarowym w Idach przyrządu. Końcówkę pomiarową należy umieścić na prostej stycznej do koła zasadniczego r_b (p^atrZ

iys. 12.12). Cały zespół końcówki pomiarowej 4 ma możliwość przemieszczania się w stronę mierzonego koła. Przemieszczenie to należy wykonywać do chwili, gdy w okularze 3 ewolwentomierza ukaże się wymiar:

r_b - 0,5 mz cos a    (12.3)

czyli wartość promienia koła zasadniczego, którą należy wcześniej obliczyć. Odczyt w okularze 3 przeprowadzany jest za pomocą spirali Archimedesa (działka elementarna 1 jjm), podobnie jak to miało miejsce w opisanym w rozdz. 4 mikroskopie uniwersalnym.

kys, 12.13.; Ewolwentomierz VG-450 „Zeiss”; 1 — korpus, 2 — zespół wskazująco-rejestrujący, 3 - okular przemieszczający się nad szklanym wzorcem do nastawiania wartości promienia kola Osadniczego, 4 - zespół końcówki pomiarowej, 5 - pokrętło realizujące ruch odłączania, 6 -sprawdzane kolo

Pó ustawieniu końcówki pomiarowej względem koła zębatego należy wykonać wstępny nacisk zębem koła na końcówkę. W tym celu zabierak znajdujmy się na trzpieniu poniżej koła zębatego należy odblokować, tak by koło mogło swobodnie się obracać. Pokręcając ręcznie kołem naciska się na kori-^wkę pomiarową, aby wskazówka na czujniku rejestratora ustawiła się

145