47326 Zdjęcie1514

czelnie sposobem istnienia tej jedności. Znajduje to skrajny wyraz w modlitwie: „Panie, niech się dzieje wola Twoja, nie moja*. Logicznie rzecz biorąc, wydaje się zdumiewające, ii pragnę czegoś, a w tym samym zdaniu pragnę, by to się nie stało. Paradoks ten znika wraz ze zrozumieniem, iż życie w tym przypadku, podobnie jak w sferze teoretycznej 1 produkcyjnej, zostało wyniesione do formy samodzielnej struktury ponad siebie samo, a w tym rozwoju pozostało sobą na tyle, że rozpoznaje wolę przypisywaną tej strukturze jako swoją. Nie ma więc znaczenia, czy poziom niższy (który zostaje zachowany jako „moja" wola) odpowiada treścią wyższemu (który jest niemniej także moim, skoro „Ja" pragnie, by się spełniła jego wola). Transcendencja ujawnia się jako immanentny warunek życia bodajże w najbardziej uderzającej formie, gdyż proces rozpoznaje się od początku Jako transcendentny i odczuwa wolę transcendentnego przedmiotu jako swoją własną.

IX

Jeden z najważniejszych problemów współczesnego światopoglądu daje się przeto scharakteryzować w sposób następujący. Człowiek zawsze uświadamiał sobie różne rzeczywistości ! wartości, pewne przedmioty kultu i. prawa, dla których nie ma miejsca w ściśle wyznaczonej przestrzeni życiowej, wypełnionej jego bezpośrednio własną, egocentryczną substancją. Pewność tej świadomości wyrażał początkowo przyznając wszystkim takim tworom oddzielne Istnienie poza życiem. Ustawiał je w dziedzinie ostro odgraniczonej i pozwalał, by wpływały na życie (aczkolwiek nie wiadomo dokładnie, jak się to odbywa).

Krytyczne oświecenie, które nie uznaje niczego poza podmiotem, powstaje, by się przeciwstawić takiej naiwności. Wrzuca z powrotem w granice subiektywnej bezpośredniości wszystko, co wyrzucono „poza” i ogłasza za złudzenie wszytko, co chce przetrwać Jako samodzielna konfrontacja w oczach ludzi. To pierwszy krok w wielkiej tendencji historycznej:

wszystko, czemu przyznano niezależne istnienie poza życiem i co do życia docierało „spoza**, zostaje u-mieszczone na powrót w życiu dzięki potężnej rewolucji. Ale ponieważ życie ujmuje się teraz jako absolutną immanencję, wszystko pozostaje zsubiekty-wizowanc (acz z wieloma niuansami) i stanowi zaprzeczenie zewnętrznej formy. Nie dostrzega się, że takie ograniczenie formy podmiotu uzależniło go od istnienia czegoś „poza” i że tylko w odniesieniu do tego „poza” ukształtowała się granica, w której zamknięto tycie, by się ścigało ze sobą w nieprzekraczalnym kręgu jaźni.

Obecnie czyni się wysiłki, by wyobrażać sobie życie jako coś, co nieustannie przekracza granice i co istotę swą odnajduje w tym przekraczaniu. Jest to próba zdefiniowania żyda w sposób ogólny na podstawie tej transcendencji, na mocy której domknięcie formy jednostkowej zostaje utrwalone, ale tylko po to, by nieustający proces ją przełamywał. Zycie znajduje swą istotę, swój proces w tym, że jest bardzlej-źyciem i czymś-więcej-niż-żyde. Stopień równy jest zarazem stopniem wyższym.

Zdaję sobie doskonale sprawę z trudności logicznych związanych z takim sposobem rozpatrywania żyda. Starałem się sformułować to, przytomny logicznych niebezpieczeństw, ponieważ przypadkiem można osiągnąć taki poziom, na którym trudnośd logiczne nie wystarczają, by zmusić do milczenia .— ponieważ stąd właśnie czerpie swe soki metafizyczny korzeń logiki

u*