49178 str029 (4)

56 Ćwiczenie nr 7

Tabela 3. Zawartość mikroelementów (pierwiastków śladowych) w odpadach paleniskowych, węglu kamiennym (WK) i brunatnym (WB) oraz w glebie w mg/kg.

Pierwiastek ch	■miczny	Odpady				Węgiel		Gleba'
nazwa	symbol	elektrofiltiy		mokre składowiska		kamienny	brunatny
		WK	WB	WK	WB
Ółów	Pb	30,0-5-360	10,0 + 50,0	230 + 560	8,0+50,0	6,0+50,0	3,0+24,0	27,0
Kadm	Cd	1,0+S.O	1,0+2,0	0,2+1,0	0,8+4.0	0,4+2,0	0,4 + 1,0	0,02+0,4
Miedź	Cu	85,0+240.	20,0+70,0	50,0 + 670	20,0+110	12,0+60,0	8,0+44.0	6,1
Cynk	Zn	100,0+ 520	60,0 + 470	320+1200	20,0 + 340	20,0 + 420	3,0+73,0	41,8
Bor	B	100,0 + 200					_	33,0
Chrom	Cr	125 + 272	70,0 + 278	80,0+110	60,0+278	6,0+56,0	9,0 + 64,0	28,1
Nikiel	Ni	50,0+110	30,0+73,0	20,0+180	33,0+200	6,0+48,0	3.0+38,0	6.2
Selen	Se	2,0 + 400,0			-	15,0 + 20,0
Stroot	Sr	50.0 + 430	40,0 + 60,0	30,0+170	80,0 + 460
Arsen	As	7.0+50,0	100 + 280	50,0+170		1.0+ 7,0	0,1+3,0
Lit	Li	300 + 800	50,0 + 200	100 + 300	10,0 + 90,0
Kobalt	Co	20,0 + 37,0	9,0+20,0	20,0 + 30,0	9,0+30,0	4,0+20,0	3,0+15.0	5,0
Molibden	Mo	10,0	2,0+6,0			1,0+5,0	1,0+6,0

*Wartości średnie z 15 prób z terenów rolniczych

Tabele numer 4 i 5 przedstawiają skład mikroelementów w próbkach węgla kamiennego i brunatnego dla poszczególnych złóż krajowych.

Tabela 4. Zawartość mikroelementów w próbkach węgla brunatnego (%) • 10¹³ z różnych złóż.

Pochodzenie próbki	Cu	Pb	Ni	Co	Cr	Cd	Zn	V	Mo	Ga	As	Ag
Złoże Legnica (11 próbek)	0,86-4,4	0,34-32	0,34-3,8	0,23-1,4	0,9-6,4	<0,04- 0,06	0,3-2,4	2,6-6,8	0-0,3	0,4-1,3	0,5-2,9	0-0,04
Złoże Rogoźno (11 próbek)	0,8-2,1	0,8-1,6	0,6-1,6	0-0,3	1,4-3,7	<0,04- 0,09	0,9-5,8	3,6-7,7	0.1-0.6		0-0,1
Elektrownia Turów	2.8	2,4	2,9	1,1	3,9	0,04	7,3	11
Złoże Bełchatów (2 próbki)	-				-			4-12			0,01- 0,24

Tabela 5. Zawartość mikroelementów w próbkach węgla kamiennego, (%) • 10'³ z różnych złóż.

Pochodzenie próbki (nazwa kopalni)	Cu	Pb	Ni	Co	Cr	Cd	Zn	V	Mo	Ga	As
Halemba (2 próbki)	4,9-6,0	2,2-3,3	2,6-4,8	1,7-1,9	1,5-3,4	<0,04- 0,05	8,0-36	8-48	0,14-0,38	0,59-1,08	0,04-0,13
Powstańców Śl. (3 próbki)	1,6-3,4	1,1-3,2	1,9*2,6	0,6-1	0,8-5,6	<0,04- 0,07	3,6-42	2-3,8	0,16-0,36	0,59-0,66	0,06-0,12
Bobrek	3	5	3,4	1,1	2,8	0,09	10,8	4	0,29	0,97	0,15
Mysłowice (4 próbki)	1,2-2,8	1-3,3	1-3,6	0,4-0,8	0,6-1,7	<0,04- 0.04	<2,5-8,6	2-2,8	0,18-0,3	0,46-0,58	0,02-0,23
Polska	3	3.2	2,2	1,1	1,6	0,05	6,1	6,1	0,1		<0,1
Szombierki	2,9	2,7	2,2	1,1	1,3	0,04	12,3	4,2	0,2		0,1
Dymitrow (3 próbki)	1,9-2,9	1.5-2,8	1,7-2.2	0,6-1,2	1-2,6	0,04- 0,04	1,9-4,8	2,8-5,3	0,2-0,3		0,1

Pochodzenie próbki (nazwa kopalni)	Cu	Pb	Ni	Co	Cr	Cd	Zn	V	Mo	Ga	As
Chorzów	2,7	1,5	1,4	0,4	1,3	<0,04	3,8	3,3	0,3	-	0,4
Rydułtowy	3,2	1,2	1,4	0,6	1,1	0,06	3,7	4,3	0,3	<0,4	0,1
Rymer	3,2	3,1	1,3	0.6	2,2	0,69	5,4	5,5	0,3	0,4	0,4
Wieczorek	1,9	0,5	0.6	1,6	1	<0,04	3.9	<2	0,2	<0,4	0,1
Gottwald	3.3	1,5	2,3	0.9	1.8	0,08	6	3.9	03	0,4	0.3
Pokój	3.4	2,0	2,3	U	2,1	0,06	5,2	3,5	0.2	0.4	0.1
Śląsk	3	1,8	1.5	6.7	2,1	0,06	2,5	4	0.3	<0,4	0,1
Zabrze (2 próbki)	3,1-4	1,5-1,7	3-3,5	1.6	1,9-4,5	0,06- 0,07	5,3-5,6	4,8-7	0,3-0,4	0,5-0,9	0,1-0,7
Pstrowski	2,7	3,8	1.8	0,9	2.6	0,17	9,5	3,3	0,5	0,6	0,2
Miechowice	3,2	3	2,5	1,2	2	0.1	20,4	4,1	0,3	0.5	0,2
Sośnica	2,7	1,6	2.9	1.2	2,7	<0,04	4,8	5,3	0.5	0,4	0,3
Makoszowy	3	1.9	3	1,9	4,1	0,04	2,6	6,1	0,5	0,8	0,7

2. OZNACZANIE PIERWIASTKÓW ŚLADOWYCH W WĘGLU I ODPADACH ENERGETYCZNYCH

Pierwszym zadaniem przy opracowywaniu metod oznaczania poszczególnych pierwiastków jest wybór odpowiedniego sposobu wprowadzenia ich do roztworu czyli tzw. mineralizacji. W tym celu można stosować różne sposoby mineralizacji próbek:

tzw. mineralizacja sucha - polegająca na spaleniu próbek w temp. około 550°C i następnie rozpuszczeniu pozostałości w mieszaninie kwasów;

tzw. mineralizacja mokra - oparta na roztwarzaniu próbek bezpośrednio w kwasie lub mieszaninie kwasów. Niekiedy stosuje się tutaj również dodatki innych substancji np. utleniających. W przypadku oznaczania w próbce arsenu, wskazane jest ze względu na jego dużą lotność, stosowanie metody mokrej. Kwasy najczęściej używane przy mineralizacji mokrej to: siarkowy, azotowy, solny.

Po przeprowadzeniu mineralizacji próbek można następnie zastosować różne metody oznaczania poszczególnych pierwiastków śladowych.

-    Jedną ze stosowanych metod, bardzo dokładnych i pozwalających oznaczyć z jednej próbki dużą ilość pierwiastków jest metoda indukcyjnie wzbudzonej plazmy (ICP).

-    Innymi metodami, powszechnie stosowanymi, są metody spektrometrii atomowej (ASA) i spektrofotometryczne i tak na przykład: Cu, Pb, Ni, Co, Cd, Cr - można oznaczyś metodą ASA, po zagęszczeniu zmineralizowanej i rozpuszczonej próbki przez ekstrakcję ketonem metyloizobu-tylowym, przy pH=2,5.

Ag - można oznaczyć metodą ASA, po zagęszczeniu próbki przez ekstrakcję ditizonem w octanie n-butylowym, w środowisku 0,5 M kwasu azotowego.

Ga - można oznaczyć metodą ASA, po ekstrakcji chlorkowego kompleksu galu do ketonu metyioizobutylowego, ze środowiska 6 M HC1.

Mo, V, As - można oznaczyć metodami spektrofotometrycznymi (kolorymetrycznymi). Mo

-    oznacza się w postaci kompleksu molibdenorodankowego, V - w postaci kompleksu wanadofosforowolframowego w środowisku kwaśnym, a arsen w postaci kompleksu arsenomoli-bdenowego.

Wyżej wymienione metody oznaczeń pierwiastków śladowych w węglu i w odpadach energetycznych służą do dokładnego określenia ich zawartości i stosowane są w energetyce sporadycznie, w celach naukowych lub na wyraźne żądanie odbiorcy.

Częściej stosuje się metodę sumarycznego oznaczania metali ciężkich w przeliczeniu na ołów. Stosuje się w tym celu kilka rozwiązań polegających na kolorymetrycznym oznaczaniu