52583 wykłady z socjologii 13 2014 (4)

Teoria socjologiczna = zestaw wzajemnie powiązanych twierdzeń, które umożliwiają usystematyzowanie wiedzy o życiu społecznym, jego wyjaśnienie i przepowiedzenie przyszłości, a także wysunięcie nowych hipotez badawczych.

Składniki teorii: pojęcia zmienne, twierdzenia, formy teoretyczne.

Teoria zawiera zespół podstawowych założeń dotyczących:

*    ontologiczne: charakteru rzeczywistości społecznej,

*    epistemologiczne: szans i granic poznania tej rzeczywistości,

*    metodologiczne: najlepszych sposobów badania tej rzeczywistości.

PODSTAWOWE ORIENTACJE TEORETYCZNE W SOCJOLOGII:

J. H. Turner, Struktura teorii socjologicznej ( 2004)

* Funkcjonalizm = koncentruje się na analizie $ił i struktur życia społecznego pod kątem określenia ich konsekwencji dla potrzeb i wymogów całości społecznych.

Pojęcie i szkoły: konsensus, integracja, potrzeby, system społeczny, układ, struktury, funkcje, dysfunkcje; np. podejście analityczne, neofunkcjonalizm, funkcjonalizm systemowy.

E. Durkheim, T. Parsons, B. Malinowski, R. Merton, N. Luhmann

*    Teoria bioekologiczna = pomysły nauk biologicznych włączone są w obręb nauk społecznych i używane do analizy dynamiki procesów społecznych.

Pojęcia i szkoły: ewolucja, dobór naturalny, gatunek, geny, sukces reprodukcyjny, genetyczno- kulturowa koewolucja np. teoria ewolucyjna, teorie ekologiczne, socjologia.

H. Spencer, W. Hamilton, E. Wilson.

*    Teoria konfliktu = skupia się na rywalizacji między jednostkami i grupami w ramach społeczeństwa.

Pojęcia i szkoły: podziały społeczne, nierówności, klasy, walka, odmienne interesy, władza, ideologia, rządzący, teoria dialektyczna, funkcjonalna teoria konfliktu, teorie nierówności i stratyfikacji.

K. Marks, R. Dahrendorf, A. Coser.

*    Teoria wymiany = ujmuje procesy społeczne pomiędzy jednostkami i aktorami zbiorowymi jako wymianę cennych zasobów.

Pojęcia i szkoły: akty wymiany, dar, zasoby, użyteczność, ład społeczny, transakcja, rynek, rytuały, podejście behawiorystyczne, sieciowe ujęcie wymiany, podejście dialektyczne, teorie racjonalnego wyboru.

G. Homans, R. Emerson.

*    Teoria interakcjonizmu = skupia uwagę na relacjach między aktorami społecznymi, bada dynamikę spotkań twarzą w twarz i między jednostkami.

Pojęcia i szkoły: jaźń, rola, aktor społeczny, relacje, znaczenia gestów, rekonstrukcja spotkań, teatr życia codziennego, etnometodologia, interakcjonalizm symboliczny, podejście dramaturgiczne.

G. H. Mead, E. Goffman, H. Garfinkel.

Teoria strukturalistyczna = światem społecznym kierują podstawowe wzory tkwiące w symbolach lub kulturowych formach stosunków społecznych.

Pojęcia i szkoły: sprzeczność strukturalna, struktura kodów moralnych, rutynizacja interakcji, analiza sieciowa, wzory i konfiguracje powiązań; strukturalizm behawiorystyczny, strukturalizm fenomenologiczny.

G. Simmel, P. Bourdieu, A. Giddens.

Teoria krytyczna = posługiwanie się teorią do krytyki sposobu zorganizowania świata społecznego, przedłożenia alternatyw, nauki jako użytecznego sposobu rozumienia świata.

Pojęcia i szkoły: narracja, gra, społeczeństwo jako tekst, dyskurs, simulacrum, płeć kulturowa, patriarchat, wspólnoty wyobrażone: szkoła frankfurcka, feministyczna krytyka teorii społecznej, teorie postmodernistyczne.

J. Habermas, J. Baudrillard, R. Rorty, Z. Bauman.

Przegląd teorii socjologii zdrowia ( Kevin White: An introduction to the Socioiogy of Health and illness)
Teorie	Model społeczeństwa	Przyczyna choroby	Rola profesji medycznej
Marksizm	konfliktowy eksploatacyjny	przedkładanie zysku ponad zdrowie	zdyscyplinować kontrolować dawać zindywidualizowane wytłumaczenie choroby
T. Parsons	funkcjonalny stabilny zestaw wewnętrznie połączonych ról społecznych i struktur	społeczne napięcia spowodowane przez asymetryczne role społeczne	przywrócenie jednostek do wykonywania swoich ról społecznych
M. Foucault	sieć relacji władzy bez jednego dominującego źródła administracyjny nadzór	choroby to etykiety używane do segregacji populacji, żeby łatwiej ją kontrolować	wymusić na jednostce zgodność z normami nakazu; zapewnić internalizację norm
Feminizm	eksploatacyjny represyjny dla kobiet patriarchat	poprzez wykonywanie ról społecznych wymuszanych na kobietach poprzez męski patriarchat medykalizacja kobiety w obrębie jej cyklów życiowych i	wymuszenie konformizmu z normami patriarchalnymi narzucenie modelu kobiecości i bycia matką