52771 skanuj0011 (47)

51 —

ZARYS WIEDZY O TURYSTYCE

3.5. ZARYS HISTORII PIŚMIENNICTWA TURYSTYCZNEGO I INFORMACJI TURYSTYCZNEJ

Informacja turystyczna i wszelkiego rodzaju przekazy mogące służyć turystom od lat nabierały coraz większego znaczenia. Szczególnie cenna staje się informacja w ostatnich latach, gdy dynamicznie rozwija się turystyka, a w latach dziewięćdziesiątych XX wieku otworzyły się nowe rynki dla masowej turystyki. Te nowe rynki to kraje dawnego bloku wschodniego. W wielu krajach nadal brakuje dobrych przewodników, map, folderów. Często źle przygotowane informacje lub całkowity brak piśmiennictwa turystycznego niemal całkowicie mogą ograniczyć ruch turystyczny na danym obszarze. Nie tylko literatura turystyczna, ale informacja w ogóle, w tym internet i programy komputerowe, są we współczesnym świecie jednym z podstawowych czynników determinujących rozwój turystyki.

Wśród różnorodnych form literatury turystycznej można wyróżnić kilka podstawowych grup piśmiennictwa. Najczęściej turyści korzystają z przewodników turystycznych, które stanowią pierwszą grupę. Drugą stanowią opisy podróży, z którymi coraz rzadziej mamy obecnie do czynienia. Wyparły je czasopisma turystyczne, w których najczęściej zawarte są krótkie sprawozdania z podróży. Czasopisma dzieli się na popularnonaukowe i branżowe. Te drugie trafiają niemal wyłącznie do pracowników turystyki. Czwartą grupę tworzy literatura naukowa z zakresu turystyki. W ostatnich latach coraz większego znaczenia nabiera, stając się łatwo dostępnym źródłem, internet i programy komputerowe.

Za prekursorów literatury przewodnikowej można uznać Greków. Byli oni autorami pierwszych znaczących nawet we współczesnej dobie dzieł zawierających informacje dla podróżnych. Zaliczyć do nich można Strabona, autora Geografii, oraz Pauzaniasza, autora Periegesis tes Hellados (Wędrówki po Helladzie). Nie mniej znaną postacią był Herodot. Podróżnicy w swych dziełach zawierali wzmianki na temat sposobu podróżowania, opisy geograficzne oraz rady i wskazówki dla podróżnych. Niekiedy pojawiały się informacje na temat historii, wydarzeń, sztuki, kultury i literatury. Często takie informacje można znaleźć w dziełach poetów i pisarzy starożytnego Rzymu. Wśród autorów tych dzieł byli: Cicero, Wergiliusz, Horacy, Flacuss i inni. Za pierwszego autora przewodnika po Polsce można uznać Marcina Kromera, który wydał swe dzieło po łacinie w drugiej połowie XVI wieku. Okres renesansu był okresem także dynamicznego rozwoju działalności wydawniczej, co wiązało się z rozwojem sztuki drukarskiej. W dużej mierze skorzystało na tym piśmiennictwo podróżnicze. W 1643 roku wydano pierwszy przewodnik po polsku. Jego autorem był Adam Jarzębski. Wraz z rozwojem turystyki w wieku XIX nastąpił także rozwój działalności wydawniczej. Autorami pierwszych, bardzo interesująco przygotowanych i ilustrowanych przewodników byli w Polsce, między innymi, Walery Eliasz Radzikowski i Mieczysław Orłowicz, a później również Władysław Krygowski.

Autorami pierwszych opisów podróży, które zwykle nie zawierały rad dla podróżnych, byli często kupcy arabscy lub żydowscy. Zalicza się do nich: Ibrahim Ibn Jakub, Edrisi, Ibn Batuta oraz Marco Polo. W Polsce rolę autorów opisów podróży pełnili kronikarze: Gall Anonim, Wincenty Kadłubek, Jan Długosz i Kallimach. Ciekawy opis podróży po Polsce pozostawił w XVII wieku Andreas Callarius. W wieku XVIII i XIX przybywało opisów i relacji z podróży. Publikowali je często artyści, pisarze i poeci, np. Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Józef Ignacy Kraszewski, Henryk Sienkiewicz, Wincenty Pol i inni. Do znanych autorów współczesnych opisów podróży należy Ryszard Kapuściński.

Na początku XIX wieku pojawiła się prasa turystyczna. Pierwszym pismem, w którym znalazły się informacje dla turystów, było czasopismo wydane w Paryżu w 1806 roku.