54227 P1180310

56 Ryszard Woh|0ieioicz

Hye. 14. Świadectwa oddziaływań kultury jaslorfskiej to tuucym okresie przed-rzymtkim i znaleziska szpil holsztyńskich w Polsce (wykaz 11 A-F)

glądów na temat szerzenia się tej kultury poza Pomorzem prowadzi do następujących wniosków;

1.    Schyłku osadnictwa, który nastąpił na Pomorzu po zaniku horyzontu zapinek certoskich. nie można łączyć z pojawieniem się kultury pomorskiej w południowej Wielkopolsce i na Śląsku, które nastąpiło tam przed zanikiem horyzontu zapinek typu Certosa, a zatem między tymi zjawiskami nie może zachodzić związek przyczynowo-skutkowy i okoliczność wcześniejszego zaniku kultury pomorskiej na Pomorzu nie może być argumentem za szerzeniem się tej kultury na drodze ekspansji terytorialnej jej nosicieli.

2.    Fakt wcześniejszego zaniku osadnictwa ludności kultury pomorskiej na Pomorzu (z wyjątkiem dolnego Powiśla) niż w Wielkopolsce i na Śląsku nie przeczy poglądowi o szerzeniu się kultury pomorskiej poza Pomorzem na drodze ewolucyjnych przeobrażeń, lecz wyraźnie wskazuje na możliwość stopniowej infiltracji ludności kultury pomorskiej z Pomorza na tereny Wielkopolski i Śląska, gdzie mogła ona proces przeobrażeń kulturowych przyspieszyć i ugruntować.

Uchwycone elementy zmian zachodzących w zasiedleniu i obliczu kulturowym Pomorza w okresie przed rzymskim składają się na obraz odmienny od dotychczas postulowanego. Ujawnia on brak ciągłości w rozwoju kultur pomorskiej i oksywskiej spowodowany zanikiem osadnictwa pomorskiego w ciągu starszego okresu przedrzymskiego (przed Lat enem B i Jastorfem Ic) i ponownym, zresztą częściowym tylko zasiedleniem tego obszaru dopiero w środkowej fazie młodszego okresu przedrzymskiego (Laten Dl). Ciągłość taka jest możliwa tylko w wąskim paśmie dolnego Powiśla, gdzie osadnictwo „pomorskie” przetrwało do schyłku starszego okresu przedrzymskiego (Latenu B), natomiast osadnictwo „oksywskie" datuje się już od wczesnej fazy młodszego okresu przedrzymskiego (co najmniej od Latenu C2). Do pełnego wytworzenia się kultury oksywskiej doszło nie wcześniej niż w środkowej fazie młodszego okresu przedrzymskiego w wyniku przeworskich i j as torf sk ich oddziaływań kulturotwórczych, szczególnie ewidentnych we wczesnej fazie młodszego okresu przedrzymskiego.

Konfrontacja źródeł ze starszego i młodszego okresu przedrzymskiego ujawniła rażące zacofanie metod datacyjnych stosowanych dotąd w ramach tradycyjnego schematu okresu lateńskiego w Polsce i zrodziła postulat wypracowania właściwie na zewnątrz zsynchronizowanego, wewnętrznego podziału chronologii relatywnej w ramach ogólnie przyjętego dla Europy północno-środkowej systemu okresu przedrzymskiego.

Od redakcji: terminologię stosowaną przez autora pozostawiono bez zmian na jego życzenie.

Adres autora: Mgr RYSZARD WOŁĄG1EWICZ, Muzeum Narodowe, Staromłyńska 27, 70-561 Szczecin