P1180304

44 Ryszard Wołągiewłcz

Na pierwszy rzut oka za trafny argument może uchodzić opinia o szczególnie bujnie rozwiniętej w obydwu kulturach metalurgii żelaza. Nie wdając się w szerszą analizę tego zjawiska zarówno z punktu widzenia trafności takiego sformułowania w odniesieniu do kultury pomorskiej oraz stopnia rozwoju i organizacji produkcji hutniczej ludności kultury oksywskiej i przeworskiej w młodszym okresie przedrzym-skim“ wystarczy jedynie stwierdzić, że z punktu widzenia związków genetycznych kultury oksywskiej z pomorską moc dowodowa tego argumentu słabnie, gdy się uwzględni okoliczność, iż świadectwa owego bujnego rozwoju wytwórczości kowalskiej ludności kultury pomorskiej zdecydowanie pochodzą spoza Pomorza, głównie ze Śląska i Wielkopolski. Również pozorny jest argument o przetrwaniu niektórych „pomorskich" form wyrobów kowalskich w kulturze oksywskiej. Pomijając pólksiężycowate i półkoliste brzytwy i szczypce z szerokim uchwytem

0    interregionalnym zasięgu rozprzestrzenienia, na uwagę zasługują jedynie miecze jednosieczneⁿ i klamry do pasa — jako formy istotnie charakterystyczne dla obydwu interesujących nas kultur. Klamry „pomorskie" “ — podobnie jak większość wyrobów kowalstwa tej kultury — pochodzą (z wyjątkiem 2 okazów — lateńskiego z Gogolewa i ję-zyczkowatego z Pręgowa) spoza Pomorza, a mianowicie z Wielkopolski

1    Śląska (ryc. 5). Pojawienie się klamer taśmowych zarówno w kulturze pomorskiej jak i oksywskiej nastąpiło pod wpływem kultury jastor-fskiej i z tego punktu widzenia należy ocenić podobieństwo niektórych typów. W każdym razie pojedyncze „pomorskie” odpowiedniki dla klamer trójdzielnych (Myszki k. Gniezna) i Jednoczłonowych klamer z tarczką (Nosocice k. Głogowa) pochodzą spoza Pomorza. Natomiast nie można wykluczyć możliwości genetycznego związku oksywskich mieczy jednosiecznych^!4 z mieczami tego typu kultury pomorskiej **. Wprawdzie większość znalezisk „pomorskich” pochodzi także spoza Pomorza to jednak znane są one też z pięciu znalezisk grupujących się w rejonie ujścia Wisły (ryc. 6). Jednakże fakt późnego, bo dopiero w środkowej fazie młodszego okresu przedrzymskiego, pojawienia się mieczy oksywskich i ich znacznie wykraczającego poza zasięg kultury

"Por. ostatnio K. Godlowieki 1877, s. 24 no temat produkcji hutniczej ludności kaśtury przworskiej na Mazowsza.

" J. Kot trze wski 1961, s. 86, przyp. 16$; tenże 1970, s. 164 n.

| J. Kos trae wski 1970, s. 160, 164, ryc. 4j, 1.

" 1. Kostr ze wski 1923, i. 47—54; Ł Petersen 1929, s. 87 n.

“ M. D. i R. Wołacie-* .ezowie 1984, s. 47 n.

=» J. Kostrzcw.sk 1 1910, i. 87—90; I,. J. Łuka 1953, s. 79; J. Kostrzew, tkl 1870, z. 184 n.

Hyc. 5. Znaleziska klamer do pasa 10 pochówkach kultury pomorskiej (wykaz 3)

6. Znaleziska mieczy i ich jragmentóii) w pochówkach kultury pomorskiej (wykaz 4). 1 — kultura pomorska, 2 — kultura jastorfska