56075 IMGU86 (2)

Inteligentna, pnclaaalaca i _n~in-. i

Pohlty przez kapo / aztuhoweoo w ^{1 2CZy} ,edna,a mu P«yl³si

tego chciałby widzieć jako dobrego PoM?²! ⁴?”    ^k'"

obozie.    ^{80 0,£lka} I patriotę. Umarł ²

WACŁAW SZUMAŃSKI

^CdY W Pⁿidn'^{U m0 r prz}>'^hy' do Oświęcimia, it>z«cdl ² szmer wśród kolegów adwokatów. Był to filar atoleczne| adw,> katury. Duże/ miary mówca, dobry prawnik I nieustraszony ,m-mierz Idei postępu i demokrac/i. Wprawdzie walkę z ministra,) Grabowskim" przegrał, kapitulując I wycofując swe zarzuty²⁶, ale walka o Ideały z niedojrzałym jak na tak wysokie stanowisko ministrem rozsławiła jego Imię. Toteż został otoczony troskliwością. Ulokowano go w lepszym towarzystwie, dopomagano w wyżywieniu, ostrzegano przed niebezpieczeństwem. Przecież znaliśmy już nieco miejscowe stosunki. Niektórzy z nas już byli sztu-bowymi lub pomocnikami kapo.

Do Oświęcimia trafił z powodu swego zawodu adwokata. W jakimś procesie w Gdyni przyparł świadka, Niemca, do muru, świadek ten bowiem, będąc dostawcą czy też handlując z polską

. . _sie orzyznać, że należy do partii hitle-^^uCW^dańskiTw konsekwencji tego miał utracić jakieś za-^Toiei gdy wybuchła wojna, zwrócił się do Szumańskiego z intern jakiejś dużej sumy, grożąc konsekwencjami -

^ynański udał się po poradę do adwokata Wendorffa — zdraj-^yznaczonego przez Niemców na komisarycznego dziekana Mleczne) Rady Adwokackiej, ten uznał, że to szantaż, i wszczął jlliieś kroki prawne. Jednak ten złośliwy świadek wcześniej wyrastał swe wpływy. Szumańskiego aresztowano i wysłano do

Oświęcimia.

Niedługo tu zabawił. Trzy czy pięć miesięcy wszystkiego. Wendorff wygrał sprawę i Szumańskiego wyciągnął z Oświęcimia. W tym czasie miał jedną tylko przykrość. Nie lubił go blokowy, lecz Wacek nie dawał powodu do zaczepek. Pracował w kartoflami, w izbie i na apelach był zdyscyplinowany; Nie było więc powodu do zaczepki. Ale się znalazła. Oto na umytym korytarzu blokowy dostrzegł plwocinę. Któryś z więźniów oświadczył, że ostatni, który wychodził z izby, był Szumański. To wystarczyło. Nie pomogły żadne tłumaczenia. Na skutek raportu blokowego Szumańskiemu wyznaczono godzinnego słupka. Ciężka to była kara. Skazanemu na tę karę zawiązywano z tyłu przeguby rąk i wieszano na haku czy belce. Ręce wykręcone w barkach, utrzymujące w powietrzu zgięty, ciężki tułów, sprawiały szalony ból, który po kilkunastu minutach powodował zemdlenie. Powtarzano ten zabieg kilka razy, aby wyczerpać przepisaną godzinę⁹⁷.

Wacek z dumą twierdził, że nie mdlał, a wytrzymałość rąk przypisywał częstym przejażdżkom konno, które wygimnastykowały mu przeguby rąk podczas trzymania wędzideł końskich.

Ta przygoda wobec znośnych warunków w izbie i pracy w kartoflami, którą wyjednali mu koledzy, nie pogłębiła w nim złej opinii o Oświęcimiu. Byliśmy zdumieni, gdy wypuszczony na wolność opowiadał, że w Oświęcimiu nie jest tak źle, jak niektó-

---:    .    i tortury. ^{w:l Auschwitz 1940-1945..., op. cii.,

⁹⁷ Por. I- Strzelecka, Kary t ‘^ortu

s. 286.

1

« Witold Grabowski (1898-1966), prawnik Urodził się w Batumi (obecnie Republika Gruzji). W czasie 1 wojny światowej był żołnierzem 4. Dywi2jl gen. Lucjana Żeligowskiego. W 1920 r. uczestniczył w wojnie z bolszewikami. Po ukończeniu studiów prawniczych i aplikacji sądowej był podprokuratorem Sądu Okręgowego w Wilnie, a następnie w Piotrkowie. Od 1930 r. pełnił funkcję prokuratora Sądu Apelacyjnego. Był głównym oskarżycielem w procesie byłych posłów opozycyjnych w Brześciu. W latach 1936—1939 zajmował stanowisko ministra sprawiedliwości. W latach 1938—1939 był senatorem RP. We wrześniu 1939 r. został internowany w Rumunii. W 1940 r. przedostał się na Bilski Wschód, gdzie wstąpił do WP. W wyniku szykan władz wojskowych w styczniu 1943 r. opuścił WP 1 wstąpił do armii brytyjskiej. Po wojnie był sędzią w Etiopii. Zmarł w Londynie.

2

^w 1937 r. Szumański wystąpi! oficjalnie przeciw Witoldowi Grabow

3

skiemu, którego obciążył winą za złą sytuację w polskim więziennictwie oraz

4

oskartyi o naruszanie zasady niezawisłości sędziów. Szumańskiemu zarzucono obrazę ministra, za co został skazany na sześć miesięcy aresztu Jednak nrezv-denr RP ułaskawił go.    ’    ²    ''