56241 Zdjęcie0199 (3)

W WjlOMA UWl« • WlMnm ł ituiJM    »» —■— «■ »vin w M#V| *“łHJ jjj

siebie, swoje życie i postępowanie, za innych ludzie, np. w małzeństwie'< rodzime, narodzie; 4 - dalej duchowość człowieka jest twórcza, stąd a;, zadowala się odbiorem tylko i przeżywaniem golowych dzieł kultury lecz dąży do szukania nowości bądź to przez przetwórczą pracę nad uszlachetnianiem materii dla dobra Judzi, bądź też przez oryginalną twórczość, przez wynalazczość i odkrywczość w tworzeniu techniki, nauki i kultury, przekształcających naturalną rzeczywistość; $' - wrcsz, de duchowość ludzka jest otwarta na głębię metafizyczną, przekracza granice zmysłowego doświadczenia (transcendencja) i sięga aż do poznanarua źródeł bytu, do Absolutu i Boga, dlatego też duchowość człowieka w głębiach swoich ma nastawienie religijne, szuka Boga i pragnie zjednoczenia z Nim. co chrześcijaństwo zawarło w określeniu; anima Humana naturaluer Christiana. Tak pojęte czynniki osobowościowe duchowości wraz z ich rozumnością, wartościowaniem, wolnością. twórczością i religijną otwartością tworzą cechy gatunkowe człowieka (fomo sapiens) i decydują ostatecznie o rozwoju wychowanka. łamiąc i przeciwstawiając się konwergencji czynników wewnętrznych i zewnętrznych- Jednakże właściwym zadaniem wychowawców jako siły agosu jest prawidłowe ukształtowanie czynników osobowościowych wychowanka, budzenie jego duchowości, aby zapanowała nad całością oraz formowanie na tej podstawie pełni człowieczeństwa we wszechstronnie rozwiniętej osobowości człowieka.

W przeciwnym wypadku zaniedbania wychowawczego powstaje kulturalne opóźnienie rozwoju wychowanka, a jego najlepsze duchowe cechy gatunku, jak rozumność, wartościowanie, dążenia wolnościowe, aktywna twórczość i otwartość metafizyczna nie uzgodnione z prawdą o rzeczywistości i łasce, mc poddane Logosowi prawdy i łaski tracą swą bytową orientację i stają oa służbę uł różnych popędów, instynktów, złych nawyków, nałogów i namiętności. Wówczas ta jednostka nie ukształtowana prawidłowo w swe) duchowości przez wychowawców staje się aspołeczna, anty humanistyczna. wykoleja się i trwa sens swego żyda. Równocześnie w ten sposób stwierdzamy, że ago* jako działanie wychowawcze głowa* nastawiony jest aa prawidłowe kształtowanie trzeciego czynnika cech osobowościowych, na działanie psycbagogkz-nc od wewnątrz wychowanków, uwarunkowanie i dozorowa mc właś-

” Por atjp K Wojtyła, MMeia^wMatnuSwir. LmHm i SIO.

_D.^_eeo fonkgraonna icfi mechanizmów wewnętrznych myślenia, joaaania, procesów decyzyjnych (decydowania). aktywności i k onłem-gjacyi zgodnie z prawami logiki, hierarchią obiektywną wrtoia, wyboru dobra, zasad działania i metody kontemplacji filozoficznej \*os ma więc swoje powinowactwo z rodząca się duchowością wychowanka. podobnie jak bios pokoleń i rodziców wiąże się z dziedzicznością. ponieważ tworzy i uruchamia masę dziedziczną czynnika pierwszego, a etos pokoleń historycznych i otoczenia społecznego przekazuje dziedziczność społeczną i uruchamia mechanizmy wewnętrzne cech nabytych jednostki lub archetypów (prawzory zbiorowej świadomości wg Junga, np. prawzór matki czy ojca), czyli czynnika drugiego. Sytuacja losowa natomiast ciąży nad całością układu trzech dynamizmów zewnętrznych i mechanizmów wewnętrznych tych potrójnych czynników rozwojowych. Los bowiem ingeruje we wszystkie składniki układu rozwojowego tak swoim błogosławieństwem i po

myślnością warunków dla jednostki, jak też ciosami nie&zczęsc i wymierzeniem wyższej sprawiedliwości Bożej, mającej, jak wierzy chrześcijaństwo swoje niezbadane wyroki - nagrody i kary według zapowiedzi Chrystusa: .jeśli się nie nawrócicie, wszyscy tak samo zginiecie” (Lk I3S). Działanie więc nieszczęśliwego losu w ujęciu wiary ma na celu Opatrzności owym nawrócenie się człowieka, które jest odpowiednikiem greckiej metanoi i prorockiego pojęcia powrotu do Boga (szub). Powrót ten wymaga odwrócenia się od zła i zwrócenia się całkowitego do Boga, czemu towarzyszy zal z powodu dopuszczenia się grzechu i radość wrócenia na drogę prawdy. W wypadkach więc losowych chrześcijaństwo widzi tajemnicze działanie Opatrzności i miłości Bożej, oddzia

łujących specjalnie na duchowość człowieka, mającego z natury swej oddawać Bogu chwałę, gdy poprzez jego bios (zdrowie lub choroba), przez układy warunków środowiskowych etosu (uznanie lub krzywda, niesprawiedliwość) bądź też agosu (powodzenie szkolne lub trudności wychowawcze i konflikty) doprowadza do nawrócenia i przeświadczenia z wiary, żc kogo Bóg bardziej kocha, temu więcej krzyzy daje.

Ogólnie biorąc, teoria trójczynnikowa. rozwijająca intuicję Arystotelesa o trzech czynnikach wychow ania, wystarczająco wyjaśnia mechanizmy działające w rozwoju człowieka, zgodnie z pow szechnym doświadczeniem wychowawczym, któremu jedynie, jak widzieliśmy, zaprzecza dwuczyunikowa teona konwergencji. Stosując się zaś do reguły metodologicznej entia nun swtt multipticanda nakazującej, by bytów, przyczyn,

191