56584 P1020692

\ltenmtvwfir ptTYTod>

268

lifałU się hej celu lub w społecznie destruktywne sposób. Wędro-wiet /.nv.w m i    ścieżkami, jm> których już chodzono. Zapewnia

to łączność i stabilno^, w szczególności zaś zawiera intencję po-wn»tu. Wallace (1993: 122) interesiij4co rozważa pojęcie „wędrowca" u Wordswortha; nie ma ono oznaczać usunięcia się ze wspólnoty, lecz świadomą, ukierunkowaną pracę podjętą w celu odbudowy jednostki i domu. Efektowny przykład, jaki dali zwłaszcza Words-worth i Coleridge w Lakę District, zainspirował piesze wędrówki im współczesnych, a potem wielu w miarę zamożnych osób w XIX stuleciu. Odległości, jakie przebywali intelektualiści tamtej epoki, były imponujące: William Ha/litt twierdził, że pokonuje 40-50 mil dziennie, De Quincev przemierzał tygodniow'o 70-100 mil, a Keats najwyraźniej przeszedł 642 mile podczas swojej wyprawy do Jezior i Szkocji (Wallace 1993: 166-167). W połowie wieku „najwyższa warstwa angielskiego społeczeństwa uważała wycieczki piesze za wartościowe doświadczenie edukacyjne” (Wallace 1993: 168). Zostało ono przypisane „klasom intelektualnym”, które zaczęły tworzyć dość złożone uzasadnienia, „perypatetycką teorię” opartą na przekonaniu, że przyroda odradza wędrowca.

W ciągu XX wieku teorię tę podejmują i modyfikują inne klasy oraz grupy społeczne, zwłaszcza w okresie międzywojennym. Mat-less (1995) pokazuje, że wypoczynek pod gołym niebem w ogóle, a turystyka piesza w szczególności zyskały nową skalę i nowy zakres. „Nienaturalny" charakter takiego chodzenia dla wypoczynku uwidacznia jego specyfika przestrzenna, jak tego dowodzi angielski Lakę District. Region ten otaczają niegdyś ważne miasta przemysłowe, które pod wieloma względami są marginalne nawet dla marginesów Anglii (Barrow, Cleator Moor, Workington, Whiteha-ven; zob. Urry 1995b: rozdz. 13). Na podstawie materiałów etnograficznych Chapman następująco podsumowuje hipermarginal-ność tych terenów zachodniej Kumbrii:

Tereny te wyraźnie nie należą do Lakę District. ... Zdecydowana większość brytyjskiej populacji wie o nich mało lub zgoła nic. ... Ich istnienie, co najważniejsze, ledwie sobie uświadamia większość odwiedzających „Jeziora”. ... Setki tysięcy spoglądają ponad nimi ze szczytów tej krainy jezior, ale wzrok mają utkwiony w horyzoncie. (1993: 197)

Ich wzrok spoczywa na krajobrazie, a nie na ziemi i jej formach zamieszkiwania. Chapman opisuje swoje zejście do jednego z tych miast, Cleator Moor (il. 6.1) w stroju właściwym dla wędrówek po

Ilustracja 6.1. Cleator Moor: na obrzeżach Lakę Diana (zdjęcie: John Urry)

Lakę District, to znaczy w bryczesach, butach górskich, kolorowych skarpetkach, pomarańczowej pelerynie i z plecakiem. Zamiast czuć się swobodnie, jak po zejściu z jakiejś niewysokiej góry Lakę Dtstrkt do Ambleside lub Keswick, czuł się skrajnie nie na miejscu. Miał na sobie coś, co w Cleator Moor mogło uchodzić za przebranie - dosłownie wyszedł poza Lakę District i właściwy mu sens miejsca i stosownych praktyk przestrzennych, a mianowicie pieszej turystyki. Lakę District stanowi

... loeus elassieus wyrafinowanego i uprzywilejowanego wypoczynku, zamożny, rustykalny i piękny, narodowe poletko dla zdrowych i myślących , z kamiennymi hotelami w rododendronowych parkach. Zachodnia Kumbria, a Cleator Moor w szczególności, przedstawia sobą zdewastowany i nieciekawy krajobraz upadku i odpływu przemysłu, krajobraz wysokiego bezrobocia. (Chapman 1993: 205-206)

Najobszerniejszą dyskusję pojęciową pieszej wędrówki zawiera de Certeau (1984). Autor ten uważa chodzenie za konstytutywne dla miasta w takim samym stopniu jak akty mowy są konsrmityw-ne dla języka. W szczególności odróżnia on strategie chodzenia od jego taktyk. Te pierwsze opierają się na zwycięstwie przestrzeni