57155 skanuj0015 (220)

190

5. Kulturowe aspekty turystyki zrównoważonej

kim (stocznie, urządzenia portowe) i lądowym; a także dzieła myśli inżynieryjnej (mosty, wiadukty, tamy, urządzenia hydrotechniczne i in.);

•    zabytki techniki: obiekty będące świadectwem dziedzictwa szeroko pojętej kultury technicznej;

•    ruchome dobra kultury (maszyny i urządzenia stanowiące wyposażenie fabryk, zbiory placówek muzealnych, pojazdy silnikowe, urządzenia kolejowe itp.

Z kolei T. Burzyński [2005, 43-44] wydziela następujące elementy dziedzictwa przemysłowego:

•    postindustrialny krajobraz (panorama osady, dzielnicy, enklawy przemysłowej w strukturze miejskiej, z dominującą sylwetą zakładu przemysłowego, dominantami o charakterze postindustrialnym (wieże wodne i wyciągowe, kominy, szyby wyciągowe), zabudową przyzakładową o różnym charakterze oraz elementami środowiska naturalnego (np. koryto rzeczne);

•    postindustrialny układ przestrzenny (jednostkowy: układ przestrzenny zakładu przemysłowego wynikający z powiązań technologicznych między budynkami; oraz złożone: zakład przemysłowy - osiedle robotnicze - zaplecze administracyjne, zaplecze socjalne - teren parkowy, a także: kopalnia - sztolnia - kanał sztolniowy wraz z infrastrukturą techniczną - port docelowy);

•    obiekt poprzemysłowy (formy terenu, np. hałdy, wyrobiska, kanały); budynki kubaturowe (np. hale fabryczne, kuźnie, wieże wodne); obiekty (konstrukcje) inżynierskie (np. komin, szyb kopalniany, śluza, zapora rzeczna/kanałowa); mała architektura (np. brama zakładu, fontanna zasilana z wód kopalnianych);

•    elementy wyposażenia technicznego i technologicznego (stałe i ruchome, np. infrastruktura techniczna, środki transportu charakterystyczne dla danej gałęzi przemysłu).

Rozwój turystyki związanej z zainteresowaniem turystów dziedzictwem przemysłowym określa się w polskiej literaturze przedmiotu oraz w literaturze branżowej bardzo różnie: turystyka industrialna [Turystyka w obiektach poprzemysłowych. Koncepcja promocji i rozwoju markowego produktu turystycznego w zabytkach techniki i przemysłu w Polsce 2004, Raport TICCIH za lata 2003-2006 2006, Januszewski 2009], turystyka poprzemysłowa [Nitkiewicz-Jankowska 2005], turystyka w obiektach poprzemysłowych [Turystyka w obiektach poprzemysłowych. Koncepcja promocji i rozwoju markowego produktu turystycznego w zabytkach techniki i przemysłu w Polsce 2004], turystyka dziedzictwa przemysłowego [Handszuh 2005, Kronenberg 2007], a także (chyba najpowszechniej) - turystyka przemysłowa [Nitkiewicz-Jankowska 2006; Kowalczyk 2000, 2008; Kozak 2009]⁷³. W niniejszym opracowaniu zdecydowano posługiwać się właśnie tym ostatnim pojęciem, gdyż wydaje się, że występuje ono w literaturze najpowszechniej i jest najbardziej intuicyjne. Trzeba jednak wspomnieć, iż zakres tego terminu może obejmować także ruch turystyczny odbywający się w czynnych zakładach pracy,

⁷³ Dowodem na panujący w tej materii ogromny chaos terminologiczny może być to, iż niektórzy autorzy w różnych publikacjach (a czasem nawet w tej samej) używają różnych pojęć, np. A. Nitkiewicz--Jankowska [2005, 2006] oraz Turystyka w obiektach poprzemysłowych. Koncepcja promocji i rozwoju markowego produktu turystycznego w zabytkach techniki i przemysłu w Polsce [2004].