57256 IMGB08 (4)

174 Wtnyw* dyniowate

Tabela 8.1. Zawartość niaktórych składników w % w świeżej masie owoców ogórka w zależności od miejsca uprawy (wg Lityńskiego 1962)

Miejsce uprawy	Woda	Zaąib amoR	Związki bet- MPtOWC	Bfcmmk	I
Grunt	9525	125	223	0.75	030
Inspekt	9732	0.78	0l97	0.42	031
Szklarnia	9&0S	0.45	238	0.52	037

osłonami ogórek spożywany jest wyłącznie na surowo, przy spożywaniu pokarmów mącz-nych i mięsnych spełnia znakomicie swoją dietetyczną funkcję, zwłaszcza alkalizującą. w procesie trawienia. Według nowszych danych (Getssłer 1985) ogórek zawiera następujące składniki (poza wodą): włókno — 0.32%. cukry — 1.7%. białko — 0.48%, tłuszcze

—    0.11%. witamina C — 9%, karoten

—    0.1 %, aminokwas nikotynowy —

—    0.2 mg%. popiół — 0.52% (a w nim 26% Ca i 0,22% Fe). W stosunku do podanych średnich wartości różnice w zawartości składników odżywczych mogą być znaczne, w zależności od odmiany i miejsca uprawy (tab. 8.1).

Znaczna część wartościowych składników w owocu ogórka znajduje się w skórce albo tuż pod nią. Z tego względu należałoby propagować spożywanie nie obranych ogórków sałatkowych z uprawy spod osłon, a jedynie dokładnie umytych ciepłą wodą. Ogórki uprawiane w szklarniach lub tunelach foliowych. w których stosowano wyłącznie biologiczną ochronę roślin, należy opatrzyć odpowiednią informacją l tak jak w krajach zachodnich, sprzedawać po wyższych cenach. bo i popyt na nie jest z reguły wyższy.

8.1.3. Czynniki wzrostu i ich regulacja w pomieszczeniach

8.1.3.1. Temperatura

Ogórek należy do gatunków warzyw o naj-wyteych wymaganiach klimatycznych. Tylko w warunkach panujących pod osłonami zmniejsza się znacznie przyrodnicze ryzyko jego uprawy.

Ogórek wymaga do prawidłowego wzrostu i rozwoju wysokiej temperatury po. wietrzą i podłoża. Nasiona najlepiej kiełkują w temperaturze 26—28^,’C. Temperatura ta od pęcznienia nasion do wschodów powinna być możliwie stała. Optymalna temperatura wzrostu wynosi 18—35°C i powinna być zróżnicowana zależnie od pory dnia i panującej pogody. W dni pochmurne moża być o 4—6 C niższa niż w słoneczna o 4—6 C wyższa w dzień niż w nocy.

W hodowli odmian przeznaczonych do uprawy w pomieszczeniach ogrzewanych notuje się szybki postęp w dziedzinie zmniejszenia wymagań termicznych. Różnice odmianowe sięgają już kilku stopni, co powinno być brane pod uwagę przy wyborze odmiany do uprawy w istniejących warunkach technicznych pomieszczenia uprawowego, z uwzględnieniem kosztów ogrzewania oraz wczesności rozpoczynania uprawy.

Temperatura w granicach 12—16 C zwalnia tempo podziału komórek, podczas gdy w korzystnych warunkach świetlnych asymilacja przebiega bez zakłóceń. Prowadzi to do okresowego nagromadzenia asymilatów i do szybkiego wzrostu roślin przy ponownej poprawie warunków termicznych. Trwająca kilkanaście godzin temperatura około 10°C prowadzi do bardzo poważnych zaburzeń w pobieraniu wody i składników mineralnych, długotrwałego więdnięcia, a nawet zamierania roślin. Temperatura sięgająca 40°C jest tolerowana tylko przez bardzo krótki okres i przy maksymalnej (95—100%) wilgotności powietrza.

Kształtowanie warunków termicznych w uprawie ogórka musi być podporządkowane panującym aktualnie warunkom świetlnym i skorelowane z wilgotnością powietrza. Im wcześniej rozpoczynana jest uprawa, tzn. w gorszych warunkach świetlnych, tym bardziej temperatura powinna być zbliżona do dolnej granicy optymalnego zakresu. Gdy przy słonecznej pogodzie wyższa jest temperatura powietrza w pomieszczeniach, tym wyższa wilgotność względna powietrza (85—95%) będzie stymulująco działała ni rozwój roślin. W czasie doświetlania rozsady temperatura powietrza w mnożarce powinna być utrzymywana jak w słoneczne dni.

Ogórek jest wrażliwy na gwałtowne

na irnY

Ponadto trzeba pamiętać o tym, aby temperatura w pomieszczeniu produkcyjnym była równomierna mniej więcej do wysokości 2 m. Często spotykane różnice temperatury sięgające 6°C wpływają (wg Geisslera 1985) ujemnie na wzrost i produktywność roślin. Autor zaleca zredukowanie tych różnic do około 2°C. Przy budowie nowych szklarni lub rekonstrukcji starych można to osiągnąć przez:

•    właściwe umieszczenie elementów grzewczych, a zwłaszcza stosowanie ogrzewania przygruntowego, np. takiego, jakie się spotyka w szklarniach blokowych importowanych z ZSRR;

•    osłanianie ścian bocznych i szczytowych folią, najlepiej pęcherzykowatą;

•    instalowanie poziomych ekranów cieplnych umieszczonych nad roślinami i zaciąganych na noc.

Dzięki tym rozwiązaniom łatwiej jest

temperatury, nawet mieszczące się

^kresie odpowiednim dla tego gatunku, ^yzitem łagodnie przechodzić np. z tern-^tury nocnej do dziennej i odwrotnie.

Temperaturę powietrza w pomieszczeniach reguluje się przez ogrzewanie, sprytnie lub zamgławianie, wietrzenie i cieniowanie.

Geissler (tab. 8.2) podaje minimalną temperaturę jaką powinny utrzymywać regulato-iy przy automatycznym sterowaniu dla poszczególnych miesięcy uprawy wczesnej _w zależności od warunków świetlnych. Te paramy produkcyjne uwzględniają oszczędni gospodarkę cieplną oraz ogrzewanie podłoża lub pożywki w styczniu i lutym do 2$~30°C, a od marca do końca okresu grzewczego do 22—25°C. Jeśli zapewnienie takiej temperatury podłoża nie jest możliwe, ffówczas temperatura powietrza w ciągu dnia powinna być od maja o około TC wyższa

Tabela 8.2. Zalecana minimalna tempa-ratura powietrza w °C w pomieszczeniach zależnie od warunków świetlnych (wg Geisslera 1985)

Wmoki fatalne	Styczeń	Luty	Marzec/ /kwiecień	Maj/czcrwiec
Doi słoneczne	18	19	20	20
Di pochmurne	16	17	18	18
Noc	12	12	13/14	15

utrzymać równomierną temperaturę w całym obiekcie, a także zmniejsza się straty ciepła

0    20—30%.

Zbyt wysokiemu wzrostowi temperatury zapobiega się wietrząc pomieszczenia. Pamiętać należy przy tym o wrażliwości ogórka na wiatry, dlatego w okresie dość niskiej jeszcze temperatury zewnętrznej przy grawitacyjnym systemie wentylacji otwierać trzeba stopniowo tylko dachowe klapy wentylacyjne. Przy wymuszonym systemie wymiany powietrza wentylatory powinny być umieszczone w ścianach szczytowych na wysokości ponad 2 m, aby wymiana dokonywała się ponad roślinami. Ruch powietrza między roślinami. także w miesiącach letnich, nie powinien przekraczać szybkości 1 m/s. Dlatego przy silniejszych wiatrach klapy wentylacyjne szklarni otwiera się tylko z zawietrznej strony.

Ogórek ma wysokie wymagania odnośnie temperatury podłoża. Optymalną temperaturą, w jakiej korzenie ogórka rosną i spełniają prawidłowo swoje funkcje jest 25—30°C. Przy ogrzewaniu technicznym temperatura ta może być o 2—4 C nizsza. gdyż niewielkie efekty produkcyjne wynikające z zastosowania tego ogrzewania, jak wcześniejszy i większy plon, nie pokrywają wzrastających kosztów ogrzewania. Temperatura podłoża nie powinna być zbyt zróżnicowana. Gdy jest ona niższa od 17°C

1    wyższa od 35°C następują zaburzenia w pobieraniu składników pokarmowych, zahamowanie wzrostu, zwłaszcza młodych roślin, oraz zrzucanie zawiązków owoców i to nawet zaawansowanych we wzroście. Przy dłużej trwającej zarówno zbyt wysokiej, jak i zbyt niskiej temperaturze podłoża obumierają korzenie, zwłaszcza włośniki, występują poważne zaburzenia rozwojowe i zmniejsza się plon.

W większości naszych szklarni, ogórek uprawiany jest na biologicznie grzejących podkładach. Z pewnością jeszcze przez długie lata ten sposób będzie stosowany w tunelach foliowych. Podkłady grzejące oprócz utrzymywania odpowiedniej temperatury nałożonego na nie podłoża, przez pierwsze 5—8 tygodni są przez cały, nawet wydłużony, okres uprawy źródłem C0₂.

Przy technicznym ogrzewaniu przygrun-towym i uprawie w glebie lub w podłożach organicznych należy uformować wały szerokości 50—60 cm, u których podstawy z obu