23189 IMGB54 (3)

2t6 Pędzenie warzyw

Tabela 12.1. Średnia zawartość niektórych składników w 100 9 świeże/ maty szczypiorku pędzonego pod szkłem i folią (Geissler 1979) __

Składnik

Zawartość w %

Składnik

Zawartość w mg

Woda	92,3	Kwas askorbinowy	80.00
Włókno surowe	0,9	Karoten	2,60
CUkry	4.6	Witamina B,	0.14
Białko	1.7	Laktoflawiny	0.15
Huszcze	0.8	Amid kwasu nikotynowego
		(witamina PP)	0.60
		Olejki lotne	15,90
		Ca	205.00
		Fe	1.40

czerpywaniu się substancji zapasowych zgromadzonych u nasady pochew liściowych i w korzeniach. Rośliny od drugiej połowy okresu pędzenia powinny być jednak wystawione na działanie światła, aby szczypior stał się jędrny i dobrze wybarwiony.

W okresie pędzenia kępy szczypiorku powinny być dobrze nawilżone, dlatego rośliny należy regularnie podlewać, ale niezbyt dużymi dawkami wody. Niedobór wody obniża jakość szczypiorku. Staje się on mniej soczysty, a na końcach liści mogą się pojawić zaschnięcia. Optymalna wilgotność powietrza wynosi 75—80% i nie powinna być większa, gdyż zbyt wysoka wilgotność w czasie pędzenia powoduje, że szczypiorek szybko więdnie po zbiorze.

12.2.3. Jakość materiału

i przygotowanie do pędzenia

Do zimnego pędzenia w szklarni lub wczesnowiosennego pędzenia pod folią przygotowuje się materiał z uprawy polowej. W tym celu wysiewa się nasiona wczesną wiosną wprost na pole, ale można również uzyskać przydatne do pędzenia rośliny z rozsady (produkowanej podobnie jak u cebuli) oraz z sadzenia kępek pochodzących z rozdzielenia kilkuletnich roślin. Uprawa z rozsady i z sadzenia kępek jest bardzo rzadko prowadzona. gdyż pochłania dużo czasu i robocizny. W polu sieje się szczypiorek na początku

zenie w tym czasie przeprowadzone etapami przy dobrym zaopatrzeniu roślin w wodę sprzyja powstawaniu pąków liściowych, co zapewnia lepsze plonowanie przy pędzeniu (Hartmann 1969).

Wyrastające z kłącza nowe rośliny szybko się ukorzeniają, stają się samodzielnymi roślinami rosnącymi w mniej lub bardziej zwartych kępach. Kępki po 2—3 latach tworzą zwartą darń, dającą się rozdzielić na pojedyncze rośliny.

Szczypiorek co roku przechodzi okres spoczynku fizjologicznego trwający około ■ trzech miesięcy. Koniecznym zabiegiem poprzedzającym pędzenie tej rośliny, a wykonywanym we wcześniejszych miesiącach okresu zimowego (listopad, grudzień i sty-r czeń). jest skracanie spoczynku do 4—6 tygodni poprzez „cieple" kąpiele kęp w wodzie o temperaturze 35—40°C przez 12—16 godzin. Podobny efekt daje przedmuchiwanie kęp ciepłym powietrzem o temperaturze 36 C przez 3—4 dni, a następnie nasycanie ich wodą o temperaturze 0’C (Fólster 1983). Ten drugi sposób jest trudniejszy i dlatego rzadziej się go stosuje.

Czas trwania pędzenia zależy w dużym stopniu od utrzymującej się temperatury. Prawidłowe uformowanie szczypioru zapewnia temperatura 20—22^eC w pierwszym okresie pędzenia (przez 2 tygodnie), przyspieszająca odrastanie liści. W późniejszym okresie pędzenia temperaturę należy obniżyć do 14—16 C. gdyż dzięki temu uzyskuje się szczypior lepszej jakości — mniej wybieg -męty oraz wytrzymalszy na więdnięcie.

Szczypiorek w okresie pędzenia ma nie-wielkie wymagania świetlne, gdyż wzrost Mci następuie dzięki sukcesywnemu wy

Rjs. 12.1. Kępka szczypiorku o wielkości odpowiedniej do pędzenia

kwietnia. Siew powinien być gesty, by z jednostki powierzchni można było uzyskać dużą liczbę kęp przydatnych do pędzenia. Geissler (1979) zaleca wysiewać 20 kg nasion na 1 ha. co zapewnia uzyskanie 250—320 tys. kępek jednorocznych roślin przydatnych do pędzenia.

Najlepsze efekty uzyskuje się z pędzenia kęp jednorocznych lub dwuletnich roślin, u których nie ścinano liści. W okresie wzrostu szczypiorku na polu należy zapewnić roślinom dużo składników pokarmowych przez odpowiednie nawożenie. Ważne jest również utrzymywanie plantacji bez zachwaszczenia, ze względu na prawidłowy wzrósł roślin i łatwiejszy zbiór.

W naszym kraju od wielu łat uprawia się jedną odmianę szczypiorku — Erfurcki Olbrzymi. W Niemczech szczypiorek należy do roślin pędzonych na dużą skalę, a poprzez hodowlę mieszańcową opartą na męskiej sterylności uzyskano wysokopienne odmiany szczególnie przydatne do pędzenia (Tat-liogluund i Wricke 1980). Na szczególną uwagę zasługują następujące odmiany: Hy-lau Sprint F,. Hylau Cut F,, Grolau i Dominant.

Najodpowiedniejsze do pędzenia są kępki szczypiorku o średnicy nie mniejszej niż 7 cm (tys. 12.1). Wykopuje się je z pola nie wcześniej niż w październiku. Czynność tę można usprawnić, wykorzystując kopaczki stosowane do zbioru okopowych. Do wczesnego pędzenia od listopada kępki szczypiorku mogą po zebraniu i odpowiednim zabezpieczeniu pozostawać na polu. Oo późniejszego pędzenia należy je zadołować w taki sposób, aby łatwo można było je wydobyć w okresie mrozów.

12.2.4. Terminy i warunki pędzenia

Pędzenie szczypiorku trwa 3—6 tygodni. Od początku grudnia aż do wiosny możliwe jest pędzenie w dwóch lub trzech cyklach.

Do pędzenia w miesiącach zimowych można wykorzystać ogrzewane szklarnie dowolnego typu, a w marcu ogrzewane lub zimne tunele foliowe. Kępy szczypiorku sadzi się najczęściej do różnego typu skrzynek (bułgarek lub skrzynek wysiewnych o wymiarach 75 x 40—45 x 10 cm) ustawionych na stołach lub półkach. Na skalę amatorską można pędzić szczypiorek w doniczkach o średnicy 10—12 cm lub w innych pojemnikach. Również szklarnie gruntowe można wykorzystać do pędzenia tej rośliny. Najefektywniej wykorzystuje się posiadaną powierzchnię pędząc szczypiorek w skrzynkach, gdyż można je przenosić i ustawiać w dowolnym miejscu.

Przeznaczone do pędzenia kępy sadzi się gęsto jedną obok drugiej. W skrzynce mieści się 40—50 kępek szczypiorku. Można wykorzystać różne podłoża organiczne, najczęściej jednak jest to ziemia zgarnięta z pola z tych miejsc, gdzie rosły rośliny. Czasami dodaje się do niej. gdy jest zbyt zwięzła, trochę odkwaszonego torfu wysokiego, trocin lub kory drzew iglastych, aby poprawić jej właściwości fizyczne. Podłoże lub ziemia, w których pędzi się szczypiorek, nie muszą być specjalnie nawożone. Roślina w trakcie wzrostu czerpie składniki pokarmowe ze zgromadzonych zapasów w organach spichrzowych. Zasilanie tylko wtedy jest efektywne. gdy po pierwszym ścięciu liści trzeba